Unieke hulp voor vluchtelingen: van afval naar banen
Wij helpen Syrische vluchtelingen in de regio. Met een uniek project in Jordanië zorgen we voor schone en veilige opvang en betaald werk: hoe we van afval banen maken.
Jasm Al-Wrewir vluchtte met zijn gezin uit Syrië. In het vluchtelingenkamp waarin hij belandde zag hij overal afval en ongedierte. 'We hadden het erg zwaar.' Hij greep zijn kans om daar iets aan te doen én zichzelf weer nuttig te maken. Dit is zijn verhaal:
Sinds 2011 zijn honderdduizenden Syriërs naar Jordanië gevlucht, waaronder ikzelf. Samen met 80.000 anderen kwamen mijn gezin en ik hier terecht: Het Jordaanse vluchtelingenkamp Za’atari.
Een goed leven
Voor het conflict in Syrië uitbrak, woonden we in Al Ghouta, bij Damascus. We hadden een huis, een auto en genoeg geld om goed te kunnen leven. Ik was 40 jaar. Ik had een gezin en een succesvol afvalverwerkingsbedrijf waar ik 15 jaar lang keihard aan heb gewerkt. Met 400 medewerkers verdeeld over vier locaties verwerkten en recycleden we afval.
Gedwongen te vluchten
Uiteindelijk werd het zo gevaarlijk in Syrië dat we onszelf gedwongen zagen te vluchten. Na een gevaarlijke reis door de woestijn bereikten we in september 2013 dit kamp. Het was extreem moeilijk voor ons om aan de nieuwe situatie te wennen. We hadden nog nooit in een tent gewoond. In de winter is het hier onvoorstelbaar koud, in de zomer juist extreem warm.
Overal afval
In die tijd lag er overal afval. Overal waren insecten en ander ongedierte. Ja, er waren wel afvalcontainers, maar die waren altijd vol. Het was een extreem moeilijke tijd.
Eindelijk weer werk
Een paar maanden nadat ik hier aankwam, kreeg ik een baan via Oxfam. Ik moest de straten van het kamp schoonmaken. In ruil daarvoor kreeg ik een basisinkomen – een fractie van wat ik in Syrië verdiende. Het was geen leuk werk, maar ik kon er in ieder geval geld mee verdienen om voor mijn gezin te zorgen.
Een basisinkomen bij rampen
Mensen die moeten vluchten voor oorlog en geweld, laten niet alleen hun huis en bezittingen achter. Wie vlucht heeft ook geen werk meer. Daardoor zijn veel vluchtelingen afhankelijk van noodhulp. Met een basisinkomen zorgen we dat gevluchte mensen toch weer inkomsten hebben. Soms krijgen ze geld zonder dat ze daar iets voor hoeven doen. Dat noemen onze humanitaire collega's cash transfers.
Waar dat mogelijk is, bieden we mensen werk*. Zoals in Za'atari met het recycleproject. In ruil daarvoor ontvangen ze een basisinkomen. Dit noemen onze noodhulpcollega's cash for work. Het basisinkomen is echt basis: een klein bedrag om de allerbelangrijkste dingen mee te kopen, zoals eten of een deken.
*Overheden van landen die vluchtelingen opvangen, zijn soms bang dat er met de komst van vluchtelingen minder werk overblijft voor de eigen inwoners. Mensen op de vlucht mogen dan niet werken. In dat geval kijken we welk werk vluchtelingen kunnen doen, zonder te concurreren met lokale werknemers.
Recyclingproject
Begin 2015 vertelde de Jordaanse ingenieur Wissam me dat hij de opdracht had gekregen een recyclingproject te starten in één van de wijken van Za’atari kamp. Wat hij nodig had was een manier om afval in te zamelen, te scheiden en herbruikbare spullen te verkopen. En tegelijkertijd moest het genoeg geld opleveren om Syrische werknemers van een basisinkomen te voorzien.
Ik vond het geweldig dat ik me weer nuttig kon maken!
Wissam wist dat ik hier in Syrië veel ervaring mee had opgedaan. Hij belde me steeds vaker met vragen. Dan weer over allerlei details, dan weer over grote ideeën. Ik vond het geweldig dat ik me weer nuttig kon maken! Uiteindelijk kwam de vraag of ik in een andere wijk net zo’n recyclingproject wilde opzetten als Wissam had gedaan. Natuurlijk zei ik ja!
Langzaam maar zeker vulde de leegte zich die was ontstaan na mijn vlucht uit Syrië.
Dag en nacht bezig met afval
Het recyclingproject werd ons kindje. Wissam en ik liepen tegen zoveel problemen aan. Het leek wel of in Za’atari alles anders was dan wat we gewend waren. Elke dag was er weer een nieuwe uitdaging. Maar we hielden vol. We werkten tot diep in de nacht. Op feestdagen. Het maakte niet uit. Het geld wat we verdienden ook niet trouwens. Dit project was persoonlijk geworden. Dit project moest slagen.
Als je hier wilt recyclen, heb je een koper nodig. Toen ik nog in Damascus werkte, had ik goede contacten met Jordaniërs die recyclebare materialen kochten. Maar hun namen ten telefoonnummers waren in Syrië achtergebleven. Wissam en ik werkten samen om opnieuw contact te leggen. We onderhandelde over redelijke prijzen. Uiteindelijk vielen alle puzzelstukjes op hun plek.
259.000 kilo afval per week
Elke dag werd het kamp een beetje schoner. Nu, drie jaar later is het kleine proefproject waar dit mee begon uitgegroeid tot een project in het hele kamp. Elke week zamelen we 259.000 kilo recyclebaar afval in. Dat is 21% van al het afval in het kamp! De afvalbergen en het ongedierte zijn verdwenen.
Voorlichting, tapijten en speelgoed
Niet alleen het milieu wordt hier beter van. 180 mannen en vrouwen werken in het project en krijgen allemaal een basisinkomen. Behalve afval inzamelen geven ze voorlichting over hergebruik en afvalinzameling. En ze brengen – net als ik – waardevolle vaardigheden en ervaring mee. Die zetten ze op talloze manieren in. Voormalige kleermakers maken tapijten voor de winter uit oude kleding. Monteurs maken speelgoed voor kinderen. Boeren maken kassen van gerecyclede flessen.
Video
Op deze plek staat een YouTube video. YouTube plaatst cookies.
Als je die hier wilt bekijken, kies dan bij cookie-instellingen dat je social media cookies accepteert.
Of bekijk de video buiten deze site op YouTube.
Voor nu is een basisinkomen een goede manier om de Syrische vluchtelingen in dit kamp van wat inkomsten te voorzien. Maar het bedrag is klein waardoor we afhankelijk blijven van hulpgoederen. Wat ik in Syrië in een dag verdiende, verdien ik nu in vier maanden. Maar een alternatief is er voor de meesten van ons niet. Een normaal betaalde baan krijgen, buiten het kamp, is vrijwel onmogelijk.
Vorig jaar beloofde de overheid van Jordanië dat sommige Syriërs werkvisa zouden krijgen. Dat is goed nieuws, maar mij helpt het niet. Alleen voor bepaalde beroepen kun je zo’n visa krijgen. Wat zonde is, want er zijn hier zoveel mensen met zoveel kwaliteiten en ervaring.
Onzekere toekomst
Hoe onze toekomst eruit ziet, dat weten we echt niet. Mijn familie en ik wonen nu drie jaar in dit kamp. We wonen in een tijdelijk huis en we vragen ons af of er in de toekomst werk voor ons zal zijn. Wat zou ik graag voortbouwen op wat ik hier heb neergezet. Door bijvoorbeeld een recyclecentrum te openen in een Jordaanse stad.
Terug naar huis
Hopelijk komt er ooit een dag dat er weer vrede is in Syrië. Zodat we terug kunnen om ons leven en land opnieuw op te bouwen. Maar nu, nu zijn we nog hier.
Over de auteur
Jasm Al-Wrewir vluchtte in 2013 met zijn gezin uit Syrië en woont nu n het Za’atari vluchtelingenkamp in Jordanië. In Syrië bouwde hij in 15 jaar een florerend afvalverwerking- en recyclingbedrijf op. Het liefst wil hij terug naar zijn land om het weer op te bouwen. Maar dan moet er eerst vrede zijn.
Doe mee: versla armoede
De afgelopen 15 jaar is extreme armoede gehalveerd. Met jouw hulp kunnen we armoede voorgoed verslaan.
