Boerin Hellen weert zich tegen extreem weer

'Dit seizoen heeft het veel minder geregend dan normaal, en dit is al jaren zo.’ Hellen Akello uit Uganda worstelt met extreem weer door klimaatverandering. Met behulp van landbouwscholen weten zij en haar collegaboeren hun inkomsten én hun gewassen te verbeteren.

Klimaatverandering veroorzaakt honger

Drie op de vier Ugandezen leeft van het land. Onder vrouwen is dit aantal nog hoger. Hellen Akello is zo’n boerin. Zij ziet hoe Uganda’s rijke biodiversiteit bedreigd wordt door onder meer de gevolgen van klimaatverandering. De regenbuien waar de boeren afhankelijk van zijn voor hun oogst, zijn steeds lastiger te voorspellen. Enorme stortbuien worden afgewisseld met grote periodes van droogte, waardoor oogsten mislukken. Geen oogst betekent geen eten en geen inkomen.

Boeren kweken zelf sterke zaden

Wij geven boeren als Hellen de middelen om zich te weren tegen de gevolgen van klimaatverandering. Dat doen we bijvoorbeeld via landbouwscholen, waar kleinschalige boeren zelf zaden leren kweken en bewaren. 

Daarbij gebruiken we wetenschappelijke kennis, maar ook kennis uit de gemeenschap over zaden van inheemse planten. Planten die bijna verloren waren gegaan maar die vaak juist beter bestand zijn tegen klimaatverandering dan zaden uit de reguliere zadenmarkt. Door verschillende zaden te planten, hebben boeren bovendien een grotere kans dat een deel van de oogst de weersomstandigheden overleeft.

Vrouwen nemen het voortouw

Vrouwen worden vaak achtergesteld in de regelgeving. ‘Veel vrouwelijke boeren hebben kennis en begrip van lokale ecosystemen en voedsel dat uit de natuur komt’, zegt Hellen. ‘Vrouwen planten verschillende gewassen, terwijl mannen vaak focussen op één winstgevende soort. Ondertussen bevoordelen onze wetten de mannen. Zo maken zij vaker wettelijke aanspraak op het land dat ze verbouwen.’

‘De inheemse planten verdwenen omdat ze niet zo snel groeiden en er geen markt voor was,’ gaat Hellen verder. Inmiddels is de vraag naar deze zaden sterk gegroeid. ‘We planten nu veel verschillende gewassen, waardoor de biodiversiteit toeneemt’.

Hellen moedigt vooral vrouwen aan om het voortouw te nemen in het uitzoeken van de beste zaden, zodat zij verzekerd zijn van eten en een goed inkomen. En dat maakt indruk, vertelt een van hen. ‘Dankzij Hellen weet ik nu hoe ik het beste gewassen kan telen, we hebben de handen ineen geslagen en we werken samen om de diversiteit op het land terug te brengen. We zijn er zeker van dat we hiermee het gebrek aan voedsel kunnen oplossen.’

De kracht van kennis

Juist de mensen die het hardst geraakt worden door de gevolgen van klimaatverandering, moeten betrokken worden bij de aanpak ervan. Wij geloven in de kracht van kennis die geworteld is in de gemeenschap en die net zo waardevol is als wetenschappelijk onderzoek.

Het uitwisselen van die kennis via landbouwscholen is cruciaal om de biodiversiteit te vergroten. De boeren zelf weten dit, maar er wordt niet altijd geluisterd naar hun behoeftes en voorkeuren. Zo investeert de overheid meer geld in de reguliere zadenmarkt, die gekenmerkt wordt door zwakke regelgeving en een focus op slechts een paar gewassen. Het risico hiervan is dat inheemse zaden worden weggeconcurreerd en de biodiversiteit afneemt.

Zo staan we achter boeren als Hellen

De gevolgen van klimaatverandering raken de kwetsbaarste mensen het hardst. Zo vergroot de klimaatcrisis ongelijkheid. Wij ondersteunen boeren als Hellen in hun strijd voor een betere kwaliteit van leven en een veerkrachtiger landbouwsysteem. De landbouwscholen en zadenbanken in Uganda zijn onderdeel van het Sowing Diversity = Harvesting Security programma (SD=HS) van Oxfam Novib. Dit programma richt zich op:

• Het combineren van lokale en wetenschappelijke kennis: op de landbouwscholen leren de boeren van elkaar en van wetenschappers welke zaden goed bestand zijn tegen klimaatverandering en een betere oogst en meer biodiversiteit
• Het uitwisselen van zaden: naast kennis en ervaring, delen de boeren onderling hun verbeterde zaden en bouwen voorraden op in zadenbanken. Zo hebben de landbouwscholen in Uganda al 86 gewassen in hun voorraad.
• Het verbeteren van de rechten van boeren: we oefenen druk uit om betere wetten en regelgeving voor elkaar te krijgen rond zadensystemen en rechten van boeren. Zodat boeren bijvoorbeeld makkelijker hun eigen zaden officieel kunnen laten erkennen en verkopen.

In Noord-Uganda willen we met 480 landbouwscholen ruim 70.000 kleine boeren bereiken. Daarnaast werken we met dit project ook in Zimbabwe, Zambia, Nepal, Laos, Guatemala, Peru en China.

‘Dit project heeft een groot verschil gemaakt. De kennis die ik heb geeft me kracht. Ik durf nu voor een groep mensen te staan en te praten, wat ik eerder niet deed.’ - Hellen