Blog: Farah Karimi - 'Nog nooit heb ik me zo erg een vluchteling gevoeld'
- 3 november 2015
De zekerheid die onze moderne samenleving sinds de Tweede Wereldoorlog kenmerkt, namelijk dat iedereen die vreest voor geweld en vervolging kan rekenen op bescherming en opvang in een ander land, wordt aan alle kanten belaagd. Zelfs onze politici lijken de essentie van het Vluchtelingenverdrag niet meer te begrijpen.
Stemmingmakerij en angstbeelden
Het debat in Nederland rondom vluchtelingen, asielbeleid en migratie heeft een kwalijke wending genomen. Daarbij doel ik niet op burgers, die soms geëmotioneerd hun angsten en zorgen uitspreken, maar op het optreden van politieke groepen die bewust angsten aanwakkeren. Vreemdelingenhatende groepen voelen zich gesterkt en laten zich nadrukkelijk horen met grove beledigingen - gescandeerd zelfs, zoals onlangs een luidruchtige groep in Steenwijk. Het is stuitend te zien hoe sommige politici zich verlagen tot stemmingmakerij en het verspreiden van angstbeelden, omdat ze garen willen spinnen bij de onrust, of omdat ze bang zijn dat hun kiezers weglopen als ze niet meedoen met de negatieve berichtgeving over asielzoekers. Zelfs onze regering voedt het beeld dat Nederland uit zijn voegen barst, de toestroom niet meer aankan en blijft tegen beter weten in herhalen dat opvang in de regio moet plaatsvinden. En is verder oorverdovend afwezig in het steeds verder escalerende maatschappelijke debat.
Te weinig bescherming
Nog nooit in de dertig jaar sinds mijn aankomst in Europa als vluchteling uit Iran, heb ik me zo erg vluchteling gevoeld als vandaag. De zekerheid die onze moderne samenleving sinds de Tweede Wereldoorlog kenmerkt, namelijk dat iedereen die vreest voor geweld en vervolging kan rekenen op bescherming en opvang in een ander land, wordt aan alle kanten belaagd. Zelfs onze politici lijken de essentie van het Vluchtelingenverdrag niet meer te begrijpen. De extreme gruwelen van de Tweede Wereldoorlog waren nodig om de wereld tot het inzicht te brengen dat slachtoffers van geweld en vervolging altijd moeten kunnen rekenen op de onvoorwaardelijke steun van andere landen. Dat is een fundamenteel menselijk principe en is dus niet onderhandelbaar. We lijken het allemaal weer vergeten.
Opvang in de regio
Het debat over vluchtelingen mist ook realiteitszin. In de wereld zijn meer dan 60 miljoen mensen ontheemd, op drift geraakt als gevolg van conflict, geweld, vervolging, natuurrampen en extreme armoede. De meeste van deze mensen vinden opvang in de regio. Slechts een klein deel zoekt zijn of haar toevlucht in Europa. Toch roepen politici en bevolking om opvang in de eigen regio.
De meeste vluchtelingen die nu in Europa opvang zoeken komen uit Syrië, waar al vijf jaar oorlog heerst. 3.8 miljoen Syrische vluchtelingen verblijven al jaren in de buurlanden, waaronder Libanon. Niet zo lang geleden was Libanon zelf nog oorlogsgebied, het is een arm land met een hoge werkloosheid. Een kwart van de bevolking bestaat er nu uit vluchtelingen. Dat land zou moeten aankunnen wat het rijke Nederland niet kan? Een belangrijke oorzaak van de huidige vluchtelingstroom naar Europa is het feit dat de opvang in de regio volstrekt te kort schiet. Nog niet de helft van het geld dat de VN nodig heeft voor een basale opvang is beschikbaar. Er is geen onderwijs voor kinderen, er is zelfs niet genoeg voedsel en water.
EU reageert met crisismanagement
De huidige crisis in Europa – en in Nederland is vooral veroorzaakt door een gebrek aan leiderschap en visie. De EU reageert op de huidige migratiestroom met koortsachtig crisismanagement, bijna uitsluitend gericht op het stoppen van migratie naar Europa. In voorstellen van de Europese Commissie wordt geld dat eigenlijk bedoeld is om armoede te bestrijden en de stabiliteit te vergroten, ingezet om grenzen te dichten en om vluchtelingen te stoppen door te reizen naar Europa, waarbij zaken wordt gedaan met bedenkelijke regimes. Alles in het kader om Fort Europa te beschermen tegen nieuwkomers. Maar het faalt, Mensen blijven komen, onder steeds slechtere omstandigheden, en burgers worden steeds bozer. Wat nodig is, is een realistisch en robuust migratiebeleid, waarbij menselijkheid voorop staat.
Realistisch migratiebeleid
Een realistisch migratiebeleid gaat er vanuit dat zolang er oorlog, extreme armoede en ongelijkheid is, mensen op zoek gaan naar veiligheid en een betere toekomst. Europa moet bereid, maar vooral voorbereid zijn om deze mensen op te vangen. Niet alleen als er een crisis is, maar permanent en uit principe. Zie deze mensen niet als een bedreiging, maar erken zij veel willen en kunnen betekenen voor Nederland. Laat geen talent verloren gaan door mensen jarenlang in een asielzoekerscentrum te laten verpieteren, maar geef hen de mogelijkheid om te leren en te werken.
Een realistisch migratiebeleid baseer je op feiten en onderzoek. Deze laten zien dat ontwikkeling leidt tot meer emigratie en immigratie. De toekomst zal dus worden gekenmerkt door grotere migratiestromen, tussen ontwikkelingslanden, van Zuid naar Noord en Noord naar Zuid. Ons beleid moet hierop anticiperen. Migratie is een gegeven. Tenslotte voorkomt een robuust migratiebeleid een vluchtelingencrisis zoals we die nu zien. Landen kunnen zich voorbereiden om, wanneer het nodig is, grotere groepen mensen op te vangen. Dat voorkomt tegelijk onrust onder de bevolking die zich plotseling met grote en in de haast uit de grond getrokken asielzoekerscentra geconfronteerd ziet.
Het recht op een menswaardige toekomst
Migratie is zo oud als de mensheid en kent positieve en negatieve kanten. Mensen moeten veilig en legaal kunnen migreren. Ons buitenlandbeleid moet er niet op gericht zijn om migratie te stoppen, maar om ervoor te zorgen dat mensen niet door omstandigheden gedwongen worden te migreren. Daarom moeten we volhardend blijven werken aan het terugdringen van extreme armoede en ongelijkheid én het strijden voor mensenrechten. We moeten alles op alles zetten om klimaatverandering tegen te gaan, omdat dit een in de toekomst een steeds belangrijkere oorzaak wordt van migratie. Een verstandig internationaal beleid zorgt ervoor dat iedereen een menswaardige toekomst kan opbouwen in eigen land, dat we de oorzaken van geweld en instabiliteit aanpakken, en dat migratie, die onvermijdelijk zal blijven plaatsvinden in goede banen wordt geleid.
Belangrijke besluiten
Vanaf 1 januari 2016 is Nederland een half jaar de voorzitter van de Europese Unie. In dat half jaar gaan de regeringleiders belangrijke besluiten nemen over de toekomst van het Europese migratiebeleid. Nederland kan nu leiderschap tonen door met voorstellen te komen die de positieve kanten van migratie ten volle benutten en de negatieve zoveel mogelijk voorkomen. Ik roep onze regering op om te komen met een pakket aan maatregelen dat nog meer doden op zee voorkomt, vluchtelingen de veiligheid biedt waar ze recht op hebben en de talenten van migranten ten volle benut.
Farah Karimi, algemeen directeur van Oxfam Novib
