In het veld: de crisis rondom het Tsjaadmeer
- 12 januari 2017
‘In Diffa is het ‘s avonds muisstil. Je ziet niets of niemand. Het is er aardedonker. Af en en toe wordt er flink geschoten. Je wordt meteen met de neus op de feiten gedrukt: er wordt hier gevochten.’ Annick van Lookeren Campagne is humanitair beleidsadviseur bij Oxfam Novib en richt zich op de crisis in de Tsjaadmeer-regio.
Een geschiedenis in een notedop
'Weet je wat er in Niger aan de hand is? Ik zal het kort uitleggen.' Met pen en papier wordt een kaartje geïmproviseerd. Steeds verder uitgebreid met pijlen, stippen, strepen. Het ziet eruit als een chaos en dat is het ook. De juiste hulp bieden is lastig en er is te weinig geld beschikbaar. Annick wil dit veranderen.
'Kijk. Een aantal jaar geleden vluchtte er veel mensen uit Niger naar Nigeria. Onder andere door een extreme droogte. Er was te weinig te eten. Nu vluchtten door de wreedheden van Boko Haram en de gevechten met het leger alle mensen weer terug en komen er Nigerianen mee.'
Verboden gebieden
'Nu Boko Haram sinds 2015 ook aanvallen uitvoert in Niger, heeft de regering een noodtoestand uitgeroepen. Ze willen Boko Haram uitroken door geldstromen te bevriezen. Complete gebieden zijn gemilitariseerd. Dit heeft enorme gevolgen voor de bewoners. Ze moeten hun huizen en dorpen verlaten en er zijn veel restricties opgelegd.'
Een crisis bovenop een crisis
'Het is heel surrealistisch als je daar rondloopt. Je ziet sommige velden nog staan. Je ziet de rivier, en verderop is het Tsjaadmeer. Maar je ziet geen vissersbootjes. Geen boeren. Er is namelijk een verbod op visserij, op het produceren en verkopen van rode peper, op brommers, op markten… Handel tussen Niger en Nigeria is verboden. En dat al sinds begin 2015. Na zo’n 2 jaar strenge restricties is het hoog tijd om de impact te evalueren.' Annick bespreekt daarom haar bevindingen met de overheid en diverse ambassades. 'Natuurlijk moet er opgetreden worden tegen Boko Haram, maar niet ten koste van de vluchtelingen en bewoners van Niger. Het is nu een crisis bovenop een crisis.'
Video
Op deze plek staat een YouTube video. YouTube plaatst cookies.
Als je die hier wilt bekijken, kies dan bij cookie-instellingen dat je social media cookies accepteert.
Of bekijk de video buiten deze site op YouTube.
De Route Nationale 1
Om dit goed in kaart te brengen bezoekt ze nederzettingen, dorpjes en vluchtelingenkampen in de regio Diffa. Daar zijn 250.000 mensen op de vlucht en ontheemd.
'De meesten wonen langs de Route Nationale 1. De enige geasfalteerde weg in de regio. Er staan duizenden hutjes van stro en plastic in een zinderende hitte, die amper bescherming bieden tegen de zon.
'Er zijn meerdere vluchtelingenkampen gebouwd, maar de kampen blijven veelal leeg. Ze kiezen de weg. Waarom? Daar is de hulp en werk, al is dit nog steeds weinig. En het is er veiliger, denken ze.'
Een (on)eerlijke verdeling
'De omstandigheden zijn zwaar. Er is een tekort aan werkelijk alles. Veel vluchtelingen leven op 1 karige maaltijd per dag.' Ze wint adviezen in bij hulpverleners en ingenieurs die de bewoners al zo goed mogelijk proberen te helpen. Zoals Modeste, water-ingenieur van Oxfam. Hij is al in veel crisisgebieden geweest en een expert in zijn vak. De huidige stand: 'de vraag naar hulp is groot, maar de meeste donoren komen niet met geld over de brug.
'De hulpverlening is daardoor veel pleisterwerk. Voor nederzetting A wordt een waternetwerk aangelegd, maar dan is het geld op. Nederzetting B krijgt een waterput en een aantal maanden voedsel. C heeft zelfs al maanden niets, of veel te weinig.
'Hulporganisaties zijn zich hiervan bewust en de hulp wordt zo goed mogelijk verdeeld. Maar je kunt maar zoveel doen met het geld dat er beschikbaar is.'
"Modeste reist al jaren voor Oxfam van crisis naar crisis, en weet alles over water en latrines. Deze waterput zorgt ervoor dat zowel de vluchtelingen als de bewoners in de nabijgelegen dorpen voldoende schoon water hebben."
Angst en wantrouwen
'De bewoners die niet gevlucht zijn beginnen ook in een armoede val te raken. Het risico dat jonge mannen zich aansluiten bij Boko Haram groeit. Ze hebben amper perspectief of mogelijkheden.
'Boko Haram zit overal en je weet niet wie het zijn. Medische posten, dorpjes en kleine marktjes worden 's nachts vaak aangevallen. Vrouwen die op zoek gaan naar hout, lopen het risico verkracht te worden. Er is daardoor veel angst en wantrouwen.
'Desondanks is de solidariteit van de vluchtelingen en de bewoners van Diffa enorm. Het weinige dat er is wordt met elkaar gedeeld.'
"Als we in het vluchtelingenkamp aankomen (Sayam), is er een bruiloft. Muziek, er wordt gedanst en gezongen. Het is fijn om gelach en plezier te horen. In Sayam verblijven 7000 Nigeriaanse vluchtelingen die gevlucht zijn voor de gewelddadigheden van Boko Haram. Ze zijn al twee jaar in Niger."
Humanitaire hulp en beleid
Annick schakelt met overheden, ambassades, hulpverleners, ingenieurs, bewoners en vluchtelingen. 'Humanitaire hulp is broodnodig. Oxfam doet er alles aan om de Tsjaadmeer-regio op de agenda te houden. Bij donoren en regeringen en bij de media. Zonder media aandacht worden de mensen vergeten. Dat mag niet gebeuren.'
Bron: Foto's: Sam Tarling/Oxfam, Annick van Lookeren-Campagne
