10 dingen die je moet weten over Israël en bezet Palestijns gebied
Dit artikel is geupdatet in september 2024
De situatie in Israël en het bezette Palestijns gebied is al decennia gaande. Het conflict staat weer volop in de aandacht sinds de gruwelijke aanslag door Hamas van 7 oktober 2023 (met 1.400 dode burgers in Israël) en de keiharde represailles door Israël in Gaza (waarbij meer dan 40.000 Palestijnse doden zijn gevallen en het Israëlische leger de Gazastrook heeft afgesloten van essentiële goederen zoals water en voedsel). Maar wat bedoelen we met de term bezet Palestijns gebied? Hoe is de situatie daar? En wat doet Oxfam Novib ter plaatse? We leggen het uit in tien punten.
1. De basis: Gaza, Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem
Het bezette Palestijns gebied bestaat uit de Gazastrook (vaak kortweg Gaza genoemd), de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem. Het Palestijnse grondgebied wordt al meer dan vijftig jaar bezet, sinds Israël deze gebieden in 1967 veroverde in de Zesdaagse Oorlog. De 4,8 miljoen Palestijnen in Gaza, de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem merken dagelijks de gevolgen van deze bezetting. Lees hier meer over context en geschiedenis van het bezette gebied.
Gaza is een kleine strook land, grenzend aan Israël, Egypte en de Middellandse Zee. Het gebied is slechts twee keer zo groot als Texel, maar er wonen ruim 2 miljoen mensen. Daarmee is het één van de dichtstbevolkte gebieden ter wereld.
De Westelijke Jordaanoever grenst aan Jordanië en Israël en heeft zo’n 3 miljoen Palestijnse inwoners. Sinds de Oslo-akkoorden uit 1995, als onderdeel van het Midden-Oosten Vredesproces, is het gebied verdeeld in drie districten. In Gebied A oefent de Palestijnse Autoriteit maximale, maar nog steeds niet complete, controle uit over de veiligheid en het burgerlijk bestuur. In Gebied B gaat de Palestijnse Autoriteit wel over het burgerlijk bestuur, maar heeft de Israëlische regering het veiligheidstoezicht. Tot slot is er Gebied C, dat 60% van de Westelijke Jordaanoever beslaat. Dit gebied valt volledig onder Israëlisch veiligheidstoezicht en burgerlijk bestuur.
Oost-Jeruzalem is onderdeel van de Westelijke Jordaanoever. De eeuwenoude stad is in tweeën gesplitst, waarbij het oostelijke gedeelte toebehoort aan de Palestijnen. Israël beschouwt de gehele stad als haar hoofdstad, maar deze claim wordt internationaal niet erkend.
2. Blokkade: Gaza hermetisch afgesloten van de buitenwereld
In 2005 trekt Israël haar troepen terug uit de Gazastrook, maar blijft het wel het luchtruim en het zeegebied controleren. In de praktijk is Gaza dus nog steeds bezet gebied. In 2006 komt in Gaza de Palestijnse beweging Hamas aan de macht. Veel landen, inclusief Nederland, beschouwen deze beweging als een terroristische organisatie.
Als reactie sluit Israël het gebied hermetisch af. Ook buurland Egypte blokkeert de grens met Gaza. Volgens Israël is dit vanwege de nationale veiligheid, maar de internationale gemeenschap veroordeelt deze blokkade, die nu al meer dan vijftien jaar duurt. Volgens de Verenigde Naties is de blokkade zelfs in strijd met het internationaal humanitair recht, omdat de Palestijnse bevolking collectief wordt gestraft. Gaza wordt door de Verenigde Naties ook wel een openluchtgevangenis genoemd , omdat bewoners geen kant op kunnen.
De consequenties zijn enorm. De blokkade heeft de economie totaal verwoest: handel met andere Palestijnse gebieden of het buitenland is niet mogelijk. De meeste mensen kunnen Gaza niet verlaten en zijn dus afgesneden van andere Palestijnen. Ook de humanitaire nood is hoog. Burgers in Gaza hebben onder andere geen toegang tot schoon drinkwater, voedsel, gezondheidszorg en onderwijs.
3. Landroof op de Westelijke Jordaanoever
Op de Westelijke Jordaanoever groeit het aantal illegale Israëlische nederzettingen en Israëlische kolonisten hard. Volgens het internationaal recht zijn deze nederzettingen illegaal. Zowel de Europese Unie als de Verenigde Naties beschouwen die nederzettingen als een obstakel voor de vrede. Toch verlenen de Israëlische autoriteiten ieder jaar weer nieuwe vergunningen voor te bouwen nederzettingen. Ondertussen wonen er ruim 650.000 kolonisten op de Westelijke Jordaanoever, tegenover zo’n drie miljoen Palestijnen.
4. Ecologische crisis
Water is leven. Toch is minder dan 4% van het zoetwater in Gaza drinkbaar. Het is niet veel beter gesteld met het zoute water: de aangrenzende zee is totaal vervuild door lozingen uit het riool. Op de Westelijke Jordaanoever beheerst Israël de meerderheid van de waterbronnen, die Palestijnen niet zomaar mogen gebruiken. Als een gevolg wordt veel Palestijnse landbouwgrond onbruikbaar en verandert het in woestijn. Dit is zorgelijk vanuit menselijk oogpunt, maar zeker ook vanuit ecologisch oogpunt. Door de verwoestijning verdwijnen bovendien ook veel planten- en diersoorten op de Westelijke Jordaanoever.
5. Jarenlange humanitaire crisis
De jarenlange bezetting van de Palestijnse gebieden eist zijn tol. Zoals bij alle bezettingen of oorlogen zijn burgers het voornaamste slachtoffer. Bijna een kwart van de Palestijnen leeft onder de armoedegrens. In Gaza was vóór de huidige oorlog zelfs meer dan 80% van de bevolking afhankelijk van noodhulp. Inmiddels ligt dat getal nog een stuk hoger. De gezondheidszorg in het gebied is ingestort. Een meerderheid van de bevolking weet niet zeker of er iedere dag wel een voedzame, warme maaltijd op tafel staat.
Vóór het huidige conflict viel dagelijks al tien uur lang de stroom uit, waardoor bijvoorbeeld ziekenhuizen, scholen en waterzuiveringssystemen moeite hadden om te blijven draaien. In de huidige situatie is er überhaupt nog nauwelijks elektriciteit. Veel mensen in Gaza brengen dus letterlijk een groot gedeelte van hun leven in het donker door. Tot slot is veel infrastructuur kapot, mede door de huidige gevechten en die van de afgelopen jaren .
6. Mentale gezondheid
Met name in Gaza ervaren veel mensen hun situatie als uitzichtloos, ook vóór de huidige escalatie. Er is weinig werkgelegenheid: 50% van de jongeren is werkloos, het hoogste percentage ter wereld. Door de blokkade van de afgelopen jaren verkeert de economie in een belabberde staat. Er is letterlijk en figuurlijk weinig bewegingsvrijheid. Het gebied is zeer dichtbevolkt en mensen kunnen Gaza niet uit zonder toestemming van de Israëlische regering. Dat is al jaren zo, ook vóór de huidige aanscherping van de blokkade. Veel mensen vragen zich af of en wanneer de situatie in Gaza zal verbeteren. Die uitzichtloosheid eist mentaal een tol, met name ook voor veel jongeren.
7. Een dodelijke oorlog
Burgers zijn de dupe van de situatie in bezet Palestijns gebied en Israël. De afgelopen jaren zijn er veel slachtoffers gevallen, waarvan de meerderheid aan Palestijnse zijde. Het is belangrijk dat er een onmiddellijk staakt-het-vuren komt en aan beide kanten gewerkt wordt aan een vreedzame oplossing voor zowel Palestijnen als Israëliërs, op basis van het internationaal recht. Dat betekent óók een einde aan de bezetting. Want alleen dan kan de armoede en humanitaire nood in Gaza en de Westelijke Jordaanoever echt worden aangepakt en maakt duurzame vrede een kans.
8. Monddood gemaakt
Palestijnen en Israëliërs die vreedzaam protesteren tegen de bezetting, worden door de autoriteiten vaak hard aangepakt. Oxfam Novib staat achter de moedige mensen die zich blijven uitspreken tegen onrecht en voor een vredige oplossing.
9. Gesloten ogen
De internationale gemeenschap, inclusief Nederland, moet zich harder uitspreken tegen schendingen van het Internationaal Humanitair Recht en de betrokken partijen ter verantwoording roepen. De afgelopen jaren is dit te vaak niet gebeurd. Mede hierdoor blijven er mensenrechtenschendingen plaatsvinden en groeit de ongelijkheid en armoede onder de Palestijnse bevolking. Bovendien staat de aanhoudende bezetting van Palestijns grondgebied langdurige vrede in de weg. Het is cruciaal dat de internationale gemeenschap zich uitspreekt tegen de bezetting en geweld (van beide kanten) en vóór een vreedzame oplossing. Ook de media heeft hierin een belangrijke rol.
10. Oxfam Novibs werk in bezet Palestijns gebied
Oxfam Novib is al sinds de jaren vijftig actief in bezet Palestijns gebied en Israël. We hebben er drie kantoren: in Gaza, Jeruzalem en Ramallah (op de Westelijke Jordaanoever). Een groot gedeelte van ons werk richt zich op noodhulp. We zorgen dat de meest kwetsbare mensen in ieder geval toegang hebben tot schoon drinkwater, voedsel en hygiënische voorzieningen. Daarnaast helpen we mensen met het verwerken van trauma’s en creëren we economische kansen voor vrouwen. Ook ondersteunen we Palestijnse boeren op de Westelijke Jordaanoever en verlenen we juridische ondersteuning in Oost-Jeruzalem. Dit doen we in samenwerking met zowel Palestijnse als Israëlische partnerorganisaties.
Daarnaast zet Oxfam Novib zich in voor een vreedzame oplossing voor Palestijnen en Israëliërs op basis van het internationaal recht. Zowel Israëliërs als Palestijnen verdienen het om in waardigheid te leven, zonder angst voor geweld of onderdrukking. Lees hier meer over hoe wij dit doen en al ons werk in Israël en bezet Palestijns gebied.
Stop nu het geweld!
We kunnen niet stilzwijgend toekijken. Laat je stem horen en teken de petitie! Alleen samen kunnen we een einde maken aan het geweld tegen onschuldige burgers in Israël en Gaza.
