Brengt MINUSMA Mali een betere toekomst?

• 20 mei 2014

Amper aangekomen in Gao, werden de Nederlandse (MINUSMA) militairen in Mali twee weken terug verwelkomd met raketinslagen vlakbij hun compound. Farah Karimi, algemeen directeur Oxfam Novib, reisde afgelopen maand naar Gao en noemt de situatie daar ‘uiterst wankel’.

Dit opiniestuk is ook gepubliceerd in Trouw.

Volgende week (21 mei) debatteert de Tweede Kamer over de eerste halfjaarlijkse rapportage van de Nederlandse troepen die deelnemen aan de VN-missie in Mali. Er zal vermoedelijk gediscussieerd worden over de hitte, de raketinslagen, de inlichtingen en de algehele veiligheidssituatie in Gao. Belangrijker is dat de Kamer zich afvraagt wat nodig is om MINUSMA te laten slagen. Voorop moet staan dat zij bijdraagt aan de bescherming van burgers en de bestuurlijke, economische opbouw van het gemarginaliseerde noorden.
 
Gao, in het noordoosten van Mali, is een troosteloos, stoffig stadje met een verpletterende armoede, omringt door een barre woestijn. Hoewel de veiligheid in het stadje beter is dan in de dorpen in de rest van het noorden, komen raketaanvallen langs de wegen regelmatig voor. In Gao, al één jaar bevrijd, is veiligheid hét thema in alle gesprekken met onze partners, burgers en burgemeesters. Door de gevechten, de droogte en het gebrek aan geschikte landbouwgronden is de kans op een volgende voedselcrisis vergroot. De onveiligheid belemmert ook humanitaire hulp. Gezondheidscentra in de getroffen gebieden functioneren maar deels of helemaal niet. De helft van de scholen is gesloten. Lokale leiders vertellen dat de verzoeningsgesprekken niet worden gedragen door de bevolking. Slachtoffers en daders leven noodgedwongen samen en er wordt nog niets gedaan om de misdadigers te berechten. De burgers hebben te maken met rechteloosheid, ziekmakende corruptie en etnische spanningen. Een gevaarlijke cocktail. Zeker voor de vele jongeren die in het noorden heel weinig perspectief hebben en waar wapens gemakkelijk voorhanden zijn.
 
De Malinese regering is zwak en nog steeds niet in staat om het gezag te herstellen. Malinese en buitenlandse militairen (de VN-missie MINUSMA en Franse troepen/SERVAL) proberen nu de veiligheidssituatie te verbeteren. Het is de vraag of de veiligheid – vooral buiten de steden - wel vooruitgaat met hun aanwezigheid. MINUSMA blijft vooralsnog vooral in de steden. Naast haar militaire taak gaat MINUSMA ook de Malinese overheid helpen met de opbouw in het noorden. Maar de bevolking en lokale leiders hebben geen idee wat MINUSMA precies gaat doen, wat haar mandaat is, en halen gelaten hun schouders daarover op. Er zijn troepen uit de hele wereld: China, Nederland, Duitsland, Amerika en verschillende Afrikaanse landen. De onderlinge communicatie en die met de bevolking laat veel te wensen over. Binnen MINUSMA is er geen sprake van een 'unified effort’, en er is een lappendeken van verschillende initiatieven en verantwoordelijkheden van de aanwezige VN-troepen. Zoals een Nederlandse militair het verwoordde: "Ieder doet zijn ding".

En MINUSMA is armlastig. De eenheden uit Afrikaanse landen verblijven noodgedwongen in overheidsgebouwen en hebben niet de middelen die Nederlandse militairen wel tot hun beschikking hebben. MINUSMA is het geheel van al die eenheden kan pas slagen als alle onderdelen goed functioneren.

MINUSMA wordt daarnaast al maandenlang geplaagd door beschuldigingen over seksueel misbruik. Helaas zijn meisjes en jonge vrouwen vaak het slachtoffer van seksueel misbruik door militairen, ook door VN-troepen. Hoewel de zaken onderzocht worden, brengen deze schandalen veel schade toe aan het imago van de VN-missie. Burgers moeten kunnen rekenen op bescherming, maar beschermd voelen de Malinezen zich beslist niet.
 
De focus van SERVAL en MINUSMA op terrorismebestrijding en het verzamelen van informatie, laat de grondoorzaken van de crisis buiten beeld. Corruptie, het gebrek aan ontwikkeling, slecht beleid en de afwezigheid van een krachtige overheid, zijn de belangrijkste oorzaken van de crisis. Dat is niet alleen militair op te lossen. Er moet geïnvesteerd worden in een duurzame politieke oplossing en in ontwikkeling, in werk en economische groei. De Malinezen moeten hun verantwoordelijkheid nemen en het falende bestuur verbeteren om een nieuwe crisis te vermijden. De terechte inspanningen om de veiligheidssituatie te stabiliseren, mogen daarom niet ten koste gaan van overheidshervormingen, verzoening en een echte dialoog over de toekomst van het land.
 
Farah Karimi, algemeen directeur Oxfam Novib

Karimi was vorige maand in Mali en bezocht daar ook Gao, sprak met overheidsfunctionarissen, MINUSMA, burgers en lokale organisaties.

Bron: Oxfam Novib, 20 mei 2014