Oekraïne een jaar later: dit doen we

• 22 februari 2023

Foto: Kieran Doherty / Oxfam

Het is inmiddels een jaar geleden dat Rusland buurland Oekraïne binnenviel. We zijn vele doden en gewonden verder. Meer dan zes miljoen mensen zijn in eigen land op de vlucht, naast de velen die naar het buitenland zijn geweken, waaronder naar Nederland.

Eén derde van de Oekraïense huishoudens heeft niet altijd genoeg eten op tafel; nog eens dertien miljoen burgers hebben dringend behoefte aan schoon drinkwater en sanitair. Oxfam Novib is in het land aanwezig om (nood)hulp te verlenen, samen met onze Oekraïense partnerorganisaties. Hoe is de situatie nu? We spreken erover met een aantal burgers en hulpverleners.

Wat doet Oxfam in Oekraïne?

Noodhulp is een belangrijk aspect van ons werk in Oekraïne. Daarnaast richten we ons ook op andere activiteiten, samen met onze Oekraïense partnerorganisaties. Op deze manier hebben we al meer dan 140.000 mensen kunnen helpen!

• Schoon drinkwater is van levensbelang. We delen drinkwater uit en herstellen waterleidingen- en pompen.
• Goede hygiëne is om meerdere redenen belangrijk; het voorkomt bijvoorbeeld ziektes. We delen hygiënekits uit, met daarin onder andere zeep en maandverband.
• Mensen die hun huis zijn kwijtgeraakt, of om andere redenen op de vlucht zijn, kunnen terecht in speciale opvangcentra. Ook het transport ernaartoe wordt geregeld.
• We verlenen psychologische hulp en rechtsbijstand, bijvoorbeeld aan mensen zonder papieren.
• We repareren huizen. Ramen sneuvelen vaak als eerst, terwijl deze cruciaal zijn tijdens de koude wintermaanden.
• Gemarginaliseerde groepen zijn vaak extra kwetsbaar tijdens een conflict. Daarom zetten we ons in voor de rechten en veiligheid van vrouwen, mensen op de vlucht en personen uit de LHBTQIA+-gemeenschap.

Tamara Dmytrivna, 74

"Ik kom uit de buurt van Cherson, in Zuid-Oekraïne. Op 16 december 2022 werd ons huis compleet verwoest bij een raketaanval. We waren op dat moment gelukkig bij de buren. TTA (één van Oxfams partnerorganisaties, red.) nam contact met ons op en liet weten dat ze plek hadden voor mijn dochter en mij in hun opvangcentrum in Mykolaiv. Ze stuurden een auto en we stapten in met slechts één tas en de kleren die we aan hadden. De reis ging goed en we werden heel hartelijk ontvangen. In dit opvanghuis bevinden zich veel mensen uit ons dorp en het dorp ernaast. Daardoor voelt het als thuis. Maar natuurlijk wil ik het liefst weer naar huis, zodra dat kan."  

Ana Gendmalo & haar zoontje (2)

"Op 12 maart 2022 werd ’s nachts ons huis verwoest. Ik had al zo’n voorgevoel en daarom overnachtten we bij vrienden in de schuilkelder. Diezelfde nacht werd ons huis inderdaad geraakt. Het was pijnlijk om met eigen ogen de ravage te zien. Het was net alsof ons huis was ‘gestorven’, terwijl het er nog stond. Mijn eerste prioriteit was om voor mijn zoontje te zorgen. Hij huilde en wilde graag terug naar huis. Inmiddels zijn we bijna een jaar verder en kunnen we er weer wonen. Anika (één van Oxfams partnerorganisaties, red.) leverde de ramen en deuren. Het is geweldig om weer thuis te zijn, maar toch ben ik ook bang dat zoiets nog een keer kan gebeuren."

Larisissa, 67

"Mijn man en ik wonen in Mykolaiv. Om de twee of drie dagen loop ik naar dit waterpunt om mijn flessen te vullen. Ik heb thuis tien stuks liggen, die kan ik steeds opnieuw gebruiken. We gebruiken het water om te drinken en om mee te koken. Het voordeel is dat dit waterpunt dichtbij is. Eerst moest ik een stuk verder lopen voor schoon drinkwater. Of er ook water uit de kraan komt? Ja, maar leidingwater is veel te zout om te drinken. Dat gebruiken we alleen om ons mee te wassen. De leidingen waren een tijdje terug wel beschadigd door de oorlog, toen zaten we een poos zonder water. Gelukkig zijn die inmiddels gerepareerd."

Mykola Shykuta

“Mijn huis en dat van mijn dochter is verwoest. Op 3 maart 2022 begon het eerste bombardement en twee weken later, op 16 maart, gingen onze beide huizen in vlammen op. We wonen nu tijdelijk ergens anders. Mijn dochter en ik hebben elk een latrine gekregen van Oxfam. Eerst gebruiken we een oude buitendouche als toilet, maar dat was niet erg hygiënisch. Ondertussen ben ik wel al begonnen met de wederopbouw van het huis, met behulp van vrienden. Maar de oorlog moet stoppen om echt te kunnen herbouwen. We hebben vrede nodig.”

Oxfam en partnerorganisaties

Wij werken altijd samen met organisaties uit het land zelf. Zij kennen de situatie goed, spreken de taal en hebben een groot bereik. Oxfam Novib ondersteunt deze organisaties met geld, middelen en kennis. Met als gezamenlijk doel: de burger zo goed mogelijk helpen. In Oekraïne werken we in totaal samen met 9 partnerorganisaties, verspreid door het land. Enkele voorbeelden:

• Het Rural Women Business network komt op voor vrouwen op het platteland. In een gezamenlijk project met Oxfam krijgen vrouwen de middelen om hun eigen voedsel te telen. Dit maakt vrouwen niet alleen zelfstandig(er), maar verhoogt ook de voedselzekerheid in de regio.
• Tenth of April (TTA) vangt mensen op die moesten vluchten of hun huis kwijt zijn, zoals Tamara Dmytrivna in bovenstaand interview. De organisatie biedt ook psychologische hulp en rechtsbijstand.
• Met de Gay Alliance Ukraine werken we aan meer tolerantie en bescherming van de LHBTQIA+-gemeenschap. Gemarginaliseerde groepen zijn vaak extra kwetsbaar tijdens conflicten. Zo maakte de organisatie dit half jaar al melding van 50 aanvallen op mensen uit de LHBTQIA+-gemeenschap in Kiev, uitgevoerd door gewapende groepen.
• Anika is opgericht tijdens de oorlog. De organisatie repareert huizen (door het installeren van ramen en deuren, wat cruciaal is tijdens de wintermaanden) en levert daarnaast spullen die mensen nodig hebben: matrassen, kookgerei, gereedschap en meer.

Anna Kulyeva (40), oprichter van partnerorganisatie Anika

"Ik heb deze organisatie opgericht toen ik merkte dat zelfs de meest basale dingen niet meer te krijgen waren. Zelfs niet voor mijn kind. Toevallig kende ik mensen in de hulpverlening, en zo is het balletje gaan rollen. Je kunt niet stoppen met dit werk als je ziet hoe hard het nodig is. Honderden mensen staan in de rij voor onze producten. De één vraagt om een matras omdat ze nu op de grond slapen. Een tweede wil een oven zodat ze niet meer buiten op een vuurtje hoeven te koken. En een derde persoon vraagt om gereedschap om puin mee te ruimen.

We repareren ook huizen. Als we de ramen installeren komt er letterlijk en figuurlijk licht naar binnen. Het helpt mensen dat ze weten dat ze er niet alleen voor staan. Zo voel ik dat ook over onze samenwerking met Oxfam; het is bijzonder dat mensen van buitenaf ons willen helpen. We wilden graag op grotere schaal mensen helpen en dat is nu mogelijk. Want we kunnen wel spullen leveren, maar wat moet je als mensen geen huis hebben om het in neer te zetten? Ik durf nu ook aan de toekomst te denken. Eerst denk je: laten we vooral deze maand doorkomen. Maar je kunt dit werk niet doen als je bang bent. Dus nu maken we ook plannen voor de langere termijn. Het helpt om een gezamenlijk doel te hebben om naar toe te werken."

Gordana Vucinic, Oxfam regiomanager in Noord- en Oost-Oekraïne

"Er is een ontzettend groot gemeenschapsgevoel hier, dat blijf ik bijzonder vinden. De mensen zijn heel erg betrokken. Oekraïners doneren bijvoorbeeld items aan onze partnerorganisatie Anika, zodat die ze kan distribueren aan mensen in nood. Veel organisaties zijn pas net opgericht, een paar maanden na het uitbreken van de oorlog. Het is indrukwekkend wat een groot bereik ze hebben en hoe ze de meest kwetsbare mensen weten te bereiken.

We zeggen dus niet tegen onze partnerorganisaties: doe dit of dat. Zij weten immers wat prioriteit heeft en zij hebben ook de lokale contacten. We ondersteunen onze partners juist in hun bestaande activiteiten en zorgen ervoor dat ze efficiënter kunnen werken en nog meer mensen kunnen bereiken. Dat is pas een echt partnerschap. Ik ben opgegroeid op de Balkan en in de jaren negentig heb ik zelf gezien dat juist deze grassroots organisaties het verschil maken, zowel tijdens als na een oorlog. Daarom is het belangrijk om vanuit Oxfam deze organisaties de juiste steun te geven.”

Dankjewel voor jullie support

Ons werk wordt mogelijk gemaakt door de gulle donaties van onze supporters én bijdrages aan de Oekraïne-actie van Giro555. Nogmaals hartelijk dank!