Waarom vrouwen de hoofdprijs betalen

Veel mensen zien het onderwerp belasting als iets ingewikkelds waar ze maar liever niet over nadenken. Veel cijfertjes en grafieken die moeilijk te begrijpen zijn, en mannen in pakken die maar eindeloos door discussiëren over geld. Maar het onderwerp belasting is veel interessanter dan je denkt, en verbonden aan problematiek in de wereld waarmee je de connectie misschien nog niet had gelegd.

De huidige belastingsystemen verergeren namelijk de ongelijkheid in de wereld, en degenen die hierdoor het meest getroffen worden zijn vrouwen, en voornamelijk de armste vrouwen in de wereld.

Hoe draagt belasting bij aan toenemende ongelijkheid?

Het is misschien simpeler dan je denkt. Veel grote bedrijven willen zo min mogelijk belasting betalen over de winsten die zij maken in een bepaald land, want ze willen natuurlijk zoveel mogelijk geld verdienen. Dit is een wereldwijd fenomeen, maar het treft ontwikkelingslanden het hardst. De reden hiervoor is dat ontwikkelingslanden inkomsten van deze belastingen hard nodig hebben om hun inwoners van een goede gezondheidszorg te voorzien, en voor het bouwen van ziekenhuizen, scholen en andere publieke diensten. Als belasting over winst onvoldoende oplevert, dan gaan overheden bovendien vaak meer belasting heffen op zaken waar armere mensen relatief meer last van hebben, zoals hogere belasting op producten of op inkomens.

Maar waarom verhogen dit soort landen de belastingen dan niet gewoon?

Nou, dit gaat niet zo makkelijk. Grote bedrijven hebben ontzettend veel geld en macht, en dit zetten zij in om druk uit te oefenen op landen waar zij zaken doen. Ze gebruiken lobbyisten om beleid te beïnvloeden, zodat ze zoveel mogelijk belastingvoordeel kunnen veilig stellen. Veel landen geven gehoor aan het, vaak loze, dreigement dat de bedrijven zonder de belastingvoordelen weg zullen gaan of wegblijven. Bedrijven maken misbruik van de zwakke uitgangspositie van  ontwikkelingslanden en zetten landen tegen elkaar op, dit leidt tot een race naar de bodem met steeds lagere belasting op winsten. Zogenaamde ‘belastingparadijzen’ spelen daar ook een grote rol in. In plaats van een eerlijke belasting te betalen over de winst die ze gemaakt hebben in een bepaald land, verplaatsten veel bedrijven deze winst naar een belastingparadijs waar ze vrijwel geen belasting hoeven te betalen. 

Wat hebben vrouwen en genderongelijkheid hier mee te maken?

Als grote bedrijven en hun aandeelhouders zich veel winst kunnen toe-eigenen hebben vooral mannen daar profijt van (mannen zijn vaak de directeur of aandeelhouders). Als burgers meer belasting moeten betalen bij het kopen van bijvoorbeeld eten en kleding, dan is dit vooral voor de armste mensen, vaak vrouwen, een grote last. Vele onderzoeken tonen aan dat vrouwen het wereldwijd  zwaarder hebben dan mannen, en niet dezelfde kansen krijgen als mannen. Verder zijn vrouwen vaak verantwoordelijk voor verschillende zorgtaken zoals het verzorgen van kinderen en ouderen. Dit verminderd de tijd dat ze kunnen spenderen aan betaald werk, persoonlijke ontwikkeling, politieke participatie, of simpelweg ontspanning en vrije tijd. Tel hierbij op dat vrouwen minder betaald krijgen en dat 1 op de 3 vrouwen in aanraking komt met geweld. Goede publieke diensten kunnen dan helpen om vrouwen gelijke kansen te bieden. En voor deze diensten hebben overheden de belastinginkomsten hard nodig.

Is het de taak van de overheid of bedrijven om dit op te lossen?

Er is een rol voor zowel overheden als bedrijven om dit probleem aan te pakken. Het is de primaire verantwoordelijkheid van de overheid om te zorgen voor rechtvaardige belastingen en om inwoners te voorzien van goede gezondheidzorg, onderwijs, schoon drinkwater, kinderopvang  en andere publieke diensten. Maar er is ook een taak voor bedrijven. Zij zouden moeten stoppen met het verschuiven van hun winsten naar belastingparadijzen, met het steeds weer onder druk zetten van overheden en zij zouden veel meer informatie over waar ze actief zijn en waar ze belasting betalen openbaar moeten maken. Dit zijn allemaal belangrijke stappen om te zorgen dat overheden van rijke en arme landen niet langer ontzettend veel geld mislopen door oneerlijke belasting en meer opbrengsten krijgen om te investeren in publieke diensten. 

Wat heb ik hier als Nederlander mee te maken, en wat kan ik hier aan doen?

Nederland is een van de eerder genoemde belastingparadijzen. Nederland maakt het mogelijk dat grote bedrijven hun winsten, gemaakt in onder meer ontwikkelingslanden, verschuiven naar weer andere belastingparadijzen waar over deze winst geen belasting hoeft te worden betaald. Nederland heeft daar zelf weinig voordeel van, maar draagt zo wel bij aan het in stand houden van een onrechtvaardig belastingsysteem en de verergering van ongelijkheid in de wereld.

Het komende jaar komen we meerdere keren in actie tegen ongelijkheid. Sluit je aan en blijf op de hoogte!