stop wildwest taferelen Somalische kust
- 14 april 2009
Het is niet pluis in de wateren voor Somalië. Piraterij tiert er welig, tot grote frustratie van de internationale gemeenschap. Op 16 april spreekt de kamer over de Nederlandse deelname aan de Operatie Atalanta, die de piraterij moet helpen beteugelen.
Het zou goed zijn als de internationale gemeenschap eindelijk ook werk maakt van andere wantoestanden in de Somalische wateren, namelijk de rooftochten door westerse en Aziatische vistrawlers, die de zee voor de 3330 km lange Somalische kust illegaal leegvissen en dumping van gevaarlijk afval.
Al sinds de vroege jaren negentig zijn de Somalische kustwateren het toneel van deze wildwest taferelen. Volgens de Voedsel-en Landbouworganisatie waren in 2005 circa 700 vistrawlers illegaal actief in de Somalische wateren. Het Zuid-Afrikaanse Instituut voor Veiligheidsstudies schatte in 2007 dat er jaarlijks alleen al voor 94 miljoen dollar aan tonijn en garnalen uit de Somalische zeeën wordt gevist door vooral Aziatische en Europese schepen. Verder meldde de milieuorganisatie van de Verenigde Naties, UNEP, in 2005 onomwonden dat de Somalische kust al jarenlang door andere landen wordt gebruikt als een dumplocatie voor nucleair en chemisch afval. De reden laat zich raden: dumpen van dit afval is vierhonderd keer goedkoper dan het afval in Europa aanbieden voor verwerking.
Door de Tsunami in 2005 is dit materiaal op de stranden van Somalië gespoeld. Kustbewoners die op visserij zijn aangewezen worden daardoor in hun bestaan bedreigd en sindsdien duiken ongebruikelijke gezondheidsklachten, zoals huidklachten en mond-bloedingen op. Zo betaalt de Somalische bevolking niet allen de rekening van voortdurende interne conflicten en bestuurloosheid, maar ook van gewetenloze hebzucht van buitenlandse bedrijven.
Somalië maakt al jaren een ongekende humanitaire crisis door. Meer dan 3 miljoen Somali’s zijn afhankelijk van noodhulp en 1.3 miljoen Somali’s zijn ontheemd. Alleen al vorig jaar verdronken naar verluidt meer dan honderd Somali’s, die probeerden over het water te vluchten naar Jemen. Maar weinigen van hen halen het nieuws. Des te meer aandacht is er voor de kaping van buitenlandse schepen, de almaar stijgende losgelden en recent de bevrijdingsacties door Frankrijk en de VS.
Somalische organisaties, zoals Oxfam Novib partner Regional Marine Conservation Organisation, proberen al jaren de aandacht te vestigen op de illegale visserij in hun wateren. Tot nu toe is er nauwelijks aandacht voor deze misstanden. De Somalische minister van Visserij beschuldigde vorige maand buitenlandse marineschepen er zelfs van hun eigen schepen vrijgeleide te geven en “hen toe te staan te doen wat ze willen.” Deze beschuldigingen zijn ernstig genoeg om ze serieus te onderzoeken
Aan de ene kant spant Europa zich in om de Somali’s in nood bij te staan, onder andere door schepen van het Wereld Voedselprogramma te beschermen tegen piraterij. Maar ze moet er ook alles aan doen om te voorkomen dat Europese bedrijven misbruik maken van de wetteloosheid in Somalië door de bevolking van haar natuurlijke bronnen te beroven en hun leefomgeving te vergiftigen. Aangezien er serieuze verdenking is dat ook Europese bedrijven betroken zijn bij illegale visserij en dumping, kan Europa zich nu niet beperken tot actie tegen piraterij om de eigen economische belangen te beschermen.
Minster Verhagen kondigde op 26 maart in de Tweede Kamer aan dat hij de kwestie van illegale visserij zal aankaarten in de internationale Contactgroep voor Piraterij in de Somalische wateren. Dat is een goede eerste stap, maar het is niet genoeg. Er moet zo snel mogelijk een eind komen aan de illegale visvangst en de visserij in de Somalische kustwateren moet worden gereguleerd. Een goed gereguleerde visserij zou een toekomstige regering in Somalië voorzien van een zo dringend nodige bron van inkomsten. Daarom moet de Tweede kamer erop toezien dat de Internationale Contactgroep stevig optreedt en de wantoestanden onderzoekt en er een einde aan maakt.
Verder zou de Tweede Kamer ook moeten aandringen op een internationaal onderzoek naar dumping van afval voor de kust van Somalië en de verantwoordelijke bedrijven ter verantwoording roepen. Het kan niet zo zijn dat fragiele staten als Somalië gebruikt worden als de vuilnisbak van de wereld.
Zowel politici als deskundigen zijn het erover eens dat zolang in Somalië straffeloosheid heerst en het land stuurloos blijft, een duurzame oplossing van de piraterij een illusie is. De armoede en onderontwikkeling zijn de eigenlijke oorzaken. Pas als er recht en orde heerst in Somalië en als de Somali’s eigen bronnen van inkomen hebben, zal de piraterij kunnen worden uitgebannen. De Somali’s zullen zelf vrede en orde moeten bereiken. Maar het is onze taak om te voorkomen dat de Somali’s van hun inkomensbronnen worden beroofd en hun leefomgeving wordt vergiftigd door buitenlandse bedrijven.
Dit artikel is geplaatst in de NRC Handelsblad.
Bron: Oxfam Novib, 14 april 2009
