Voedselzekerheid hebben wij zelf in de hand
16 oktober is het Wereldvoedseldag. Ontbijt, lunch, diner: het is vanzelfsprekend voor de meesten van ons. We zeggen: ‘wat eten we vanavond?’ in plaats van ‘eten we vanavond?’. Voor miljoenen mensen wereldwijd is dit een heel ander verhaal. Honger is geen nieuw fenomeen, maar neemt de laatste jaren wel hard toe. Hoog tijd dus om onze voedselvoorziening onder de loep te nemen.
In gesprek over The Future of Food
Hoe ziet de toekomst van onze voedselvoorziening eruit? Over die vraag bogen we ons bij de World Food Show, mede georganiseerd door Oxfam Novib. Vraag aan het publiek: “Weet iemand hier wat honger is?” Het blijft stil. Dan een quizvraag: hoeveel mensen hebben wereldwijd chronische honger? Het antwoord: bijna 10%. En dat aantal neemt dus alleen maar toe.
Dit hangt onder andere samen met de manier waarop we voedsel verbouwen, distribueren en consumeren. De globalisering heeft dit alles compleet veranderd. Dat komt ook voren in de film The Future of Food, die deze avond zijn première beleefde. Het centrale dilemma daarin: moeten we terug naar lokale voedselproductie, in harmonie met de natuur? Of juist onze productie intensiveren en volop inzetten op technologie en ontwikkeling? Het antwoord blijkt ergens in het midden te liggen. Want één ding is zeker: de huidige gang van zaken is onhoudbaar.
Genoeg voedsel is géén utopie
Honger neemt dus wereldwijd toe. Maar het gekke is: er wordt op aarde wél genoeg voedsel geproduceerd! Het is eerder een verdelingsvraagstuk dan een productievraagstuk. Distributie en prijs zijn twee belangrijke factoren. Want er kan nog zoveel mais of rijst worden verbouwd; het product moet wel beschikbaar én betaalbaar zijn voor mensen. Of je nu in Azië, Afrika of Europa woont. Voedselketens zijn vaak lang en complex en bovendien worden de winsten door scheve machtsverhoudingen zeer ongelijk verdeeld. Terwijl veel mensen amper genoeg te eten hebben, boekten de grootste bedrijven in de voedselsector de afgelopen jaren recordwinsten. Daarnaast worden gewassen vaak voor heel andere doeleinden ingezet dan menselijke consumptie, bijvoorbeeld als veevoer of brandstof. Doodzonde in een tijd van toenemende honger.
De klimaatcrisis voedt het hongerprobleem
Naast distributie en prijs speelt ook klimaatverandering een grote rol. Oogsten mislukken door extreem weer en landbouwgrond wordt onbruikbaar door aanhoudende droogte. Toch al kwetsbare landen worden het hardst geraakt. Volgens onderzoek van Oxfam is in de laatste zes jaar de honger meer dan verdubbeld in de tien ergste klimaatbrandhaarden wereldwijd. Het is dus essentieel dat we onze voedselvoorziening aanpassen aan een veranderend klimaat.
Onderzoek, technologie en innovatie spelen hierin een grote rol. Zo geeft Oxfam trainingen aan boeren om zelf eigen, sterkere zaden te kweken. Hierdoor zijn zij ook met een veranderend klimaat verzekerd van een goede oogst. Daarnaast moet onze voedselproductie biodiverser worden. Oxfam Novib Landbouw- en voedselexpert Madelon Meijer: “Sterke afhankelijkheid van een paar producten maakt ons extra kwetsbaar. We moeten af van de wereldwijde monocultuur van tarwe en mais, en ook meer lokale gewassen gaan verbouwen zoals gierst en sorghum.”
Tijd voor structurele verandering
Honger is geen onvermijdelijk gegeven. Het is vaak een gevolg van een ongelijke verdeling van macht en middelen, en dus iets waar wij mensen zelf invloed op hebben. Daarom kunnen wij het ook ‘oplossen’. Dit vraagt wel om een aantal structurele veranderingen:
- We moeten andere keuzes maken in de manier waarop we produceren, transporteren en consumeren. Nu is ons voedselsysteem vooral gericht op maximale opbrengst op korte termijn, in plaats van houdbaarheid op de lange termijn. Agro-ecologie (sleutelwoorden: divers, circulair en inclusief) is een goede aanvulling op intensieve landbouw. Zeker met het oog op klimaatverandering.
- Lokale en context specifieke oplossingen zijn een must. Kennisuitwisseling door boeren maakt gemeenschappen weerbaarder en vergroot de productiecapaciteit. Een lokaal, veerkrachtig voedselsysteem vermindert bovendien de afhankelijkheid van voedselimporten. Maar ook hier geldt: er is geen one-size-fits-all aanpak. Context is altijd belangrijk.
- Maak de voedselbesluitvorming democratischer. Het is essentieel dat boeren en inheemse gemeenschappen uit Afrika, Azië en Zuid-Amerika meepraten over beslissingen die hen aangaan. Als Oxfam Novib staan we dan ook achter deze gemeenschappen en hun strijd voor een duurzamer, gelijker en inclusiever voedselsysteem.
Vind jij ook dat iedereen te eten moet hebben?
Honger neemt wereldwijd toe. Met name Oost-Afrika wordt op dit moment hard geraakt. Hongersnood treft kwetsbare mensen het eerst en versterkt daarmee de ongelijkheid. Als Oxfam Novib bieden wij ter plaatse hulp, voor zowel de korte als de lange termijn. Sta achter de mensen in Kenia, Somalië, Ethiopië en Zuid-Soedan en doneer vandaag nog.
