Voorkom slecht nieuws 2

• 16 februari 2016

Soms kunnen we vooraf voorspellen wat over een poosje in het nieuws zal zijn. Over een aantal weken zullen media zich steeds meer gaan bezighouden met een enorme voedselcrisis die zich afspeelt in Ethiopië en landen daaromheen. We zullen een volstrekt uitgedroogd land zien, waar uitgehongerde mensen in de felle zon gelaten wachten op wat gaat komen. Langs de kant van de weg – slechts hier en daar nog – karkassen van dieren; veel vee zal dan al lang dood zijn.

Ook nu zouden die beelden al te maken zijn, het is namelijk al in volle gang. Maar het verhaal is nog niet opgepikt door de media. De ramp is nog niet groot genoeg. Journalisten zullen zich afvragen hoe de hulpverlening werkt, zijn de hulporganisaties niet te laat? Komt er geen Giro 555 actie, waarom is dit niet voorkomen? In 2011 was hier ook al een hongersnood, die toen een kwart miljoen mensen het leven kostte. Leren we dan niets?

We leren in elk geval niet snel genoeg. Deze nieuwe hongersnood in ontwikkeling, is een rechtstreeks gevolg van het weer-fenomeen el Niño, een cyclisch opwarming van de Stille Oceaan, die ernstige droogte & overstromingen veroorzaakt in een strook tropische landen langs de evenaar. Dit jaar is er een zogenaamde super el Niño. Ook die komt regelmatig voor, maar klimaatdeskundigen zijn ervan overtuigd dat ook hier de klimaatverandering tot nog grotere extremen leidt. In augustus vorig jaar gaf de VN al een waarschuwing af voor een grote voedselcrisis, maar de reacties van sommige regeringen en van internationale donoren was ook nu weer te traag. Hulporganisaties zoals Oxfam Novib bereidden zich voor op de steeds meer onvermijdelijke ramp. Nederland reageerde als een van de weinige donoren redelijk snel en maakte in 2015 al 22 miljoen euro beschikbaar.

Intussen zijn in Ethiopië de oogsten mislukt, het vee – een belangrijke bestaansbron –sterft, en volgens de Ethiopische regering dreigt een voedseltekort voor ruim 10 miljoen mensen. Een crisis kan al niet meer afgewend worden en het is nu zaak dat hier met een massale humanitaire operatie zoveel mogelijk levens gered gaan worden.

De kosten van deze humanitaire operatie zullen enorm zijn, honderden miljoenen euro’s zijn nodig om deze crisis te bezweren. Terwijl er veel gedaan had kunnen worden om de ramp te voorkomen, of in elk geval te verminderen. Uit onderzoek blijkt dat elke euro die wordt geïnvesteerd in rampenpreventie, 7 euro bespaart aan noodhulp als de crisis eenmaal toeslaat. Humanitaire hup is altijd duurder dan vroegtijdige preventieve actie. Maar zonder crisis komt er geen geld, en zo blijven we achter de tragische feiten aanlopen.

Oxfam Novib schat dat dit jaar als gevolg van El Niño 40 tot 50 miljoen mensen geconfronteerd worden met honger, ziekte en watertekorten. Anders dan in Ethiopië, is er in andere regio’s (Zuidelijk Afrika en delen van Centraal Amerika, Zuid Amerika, de Caraïben, Azië en het Pacifisch gebied) nog een kans om de ergste impact van el Niño tegen te gaan. Zo kan het waterbeheer verbeterd worden, kan zaaigoed beschikbaar worden gesteld worden dat beter bestand is tegen hitte en droogte en kunnen graanreserves worden opgebouwd.

Vandaag debatteert de Tweede Kamer met Minister Ploumen over voedselzekerheidsbeleid en noodhulp. Ik hoop dat Kamer en minister het snel eens kunnen worden over extra middelen voor preventie in de regio’s die door El Niño zijn getroffen. En dat Nederland als huidig voorzitter van de Europese Unie, de verantwoordelijkheid op zich neemt voor internationaal gecoördineerde actie om een herhaling van het collectieve fiasco in de Hoorn van Afrika in 2011 te voorkomen.

Sommige rampen zijn niet te voorkomen, maar te vaak worden we geconfronteerd met aangekondigde rampen en voorspelbaar nieuws. Met enorme kosten, in mensenlevens en in geld en een dramatische ontwrichting in de wereld, inclusief een onbeheersbare migratie. Laten we niet langer onverschillig wachten op het voorspelbare en de juiste dingen doen. Investeer in duurzame ontwikkeling, in klimaataanpassing en voedselzekerheid. Nederland heeft juist op deze budgetten, die voor Ontwikkelingssamenwerking, de afgelopen jaren ongekend bezuinigd. Politiek, kom tot inkeer. Wij willen niet meer wachten op aangekondigd nieuws.

Farah Karimi, Directeur Oxfam Novb.