Zij strijden in Zuid-Afrika voor behoud van de kust en haar bevolking
De kustgemeenschap aan de Zuid-Afrikaanse Wild Coast maakt zich grote zorgen. De reden: de zoektocht van Shell en de Zuid-Afrikaanse overheid in de zeebodem naar olie en gas. Die plannen hebben grote gevolgen voor de levens van de lokale bevolking. Maar die laten het er niet bij zitten. Ze gaan de straat op om te protesteren. En een groep activisten, verenigd in de Amadiba Crisis Committee, stapte namens de gemeenschap naar de rechter om dit te voorkomen. We spraken oprichter Nonhle Mbuthuma voor aanvang van de rechtszaak: 'We moeten mensenrechten boven winsten plaatsen.’
Waarom vormen deze plannen zo’n grote bedreiging?
'Toen we onlangs hoorden dat Shell seismisch onderzoek doet aan de Wild Coast, op zoek naar olie en gas in de zeebodem, waren we meteen bezorgd. De oceaan is onze levensader. We wonen hier al eeuwen. De oceaan is onderdeel van onze spiritualiteit. De Wild Coast is een uniek gebied door haar biodiversiteit. Uit alle hoeken komen mensen hier naartoe. Ecotoerisme is een belangrijke inkomstenbron voor ons en zit in de lift.
Ook wordt hier veel gevist. Als deze visindustrie vernietigd wordt, wordt ook de inkomstenbron van onze gemeenschappen vernietigd. Ze noemen ons soms arm. Maar zo zien wij onszelf niet. We kunnen onszelf onderhouden. Maar dat staat nu allemaal op het spel voor alleen wat olie. Onze gemeenschappen gaan niet profiteren van deze olie, alleen grote bedrijven.
Niet alleen voor onze gemeenschap is dit gebied van enorm belang. Op dit moment start de zomervakantie in Zuid-Afrika. Iedereen trekt naar de kust om te onstpannen en weer op te laden. Dit gaat ons allemaal aan.'
Wat doen jullie om dit onderzoek tegen te gaan?
'Op 5 december hebben we overal langs de kust protestmarsen georganiseerd om onze overheid en oliebedrijven te laten zien dat we niet blij zijn. Ondanks een korte voorbereidingstijd kwamen er heel veel mensen op af. En dat is goed. Want de protesten zijn ook bedoeld om bewustwording te verspreiden. Iedereen die aanwezig was, kan nu weer doorvertellen wat er aan de hand is.
De onrust in onze gemeenschappen laat ook zien dat we niet goed geraadpleegd zijn. Daarom stapten we als Amadiba Crisis Committee, samen met anderen, op vrijdag 17 december naar de rechter. Ons standpunt is dat de overheid van Zuid-Afrika Shell geen toestemming kan geven om naar olie en gas te zoeken zonder een omgevingsvergunning en een deugdelijke publieke consultatie.
De overheid heeft traditionele leiders geconsulteerd. Dat is een praktijk die ook tijdens de Apartheid gebruikt werd. Maar die leiders kunnen volgens onze wet helemaal niet namens onze gemeenschappen spreken. Zij kunnen geen individueel besluit nemen. Ze kunnen enkel optreden als onze vertegenwoordiger en een collectief besluit delen.'
Waarom hebben jullie de steun van organisaties als Oxfam nodig?
'Om machtige spelers als de overheid en oliebedrijven als Shell ter verantwoording te kunnen roepen, moeten we goed geïnformeerd zijn. Oxfam helpt ons daarbij enorm, in dit geval met het verstrekken van informatie. Ze steunen ons ook financieel zodat we bewustwording kunnen creëren in onze gemeenschappen door middel van workshops. En ze helpen ons met het benaderen van media. Vooral de lokale media. Die berichten meestal niet over de strijd die we voeren maar zijn wel heel belangrijk in het informeren van de lokale bevolking.'
Hoe kunnen mensen in Nederland bijdragen aan deze strijd?
'Door de wereldwijde petitie te ondertekenen.'
Het onderzoek naar olie en gas door Shell is inmiddels van start gegaan. Wat is uiteindelijk de oplossing?
'Fossiele brandstoffen zijn een manier om snel geld te verdienen. Maar fossiele brandstoffen zijn geen optie meer. Klimaatverandering raakt ons allemaal. We zien hoe de klimaatcrisis onze lucht verontreinigt en moeder aarde vernietigt. Wij zijn boeren. We hebben te maken met overstromingen, extreme hete seizoenen en veranderingen in de seizoenen die alles op de kop zetten.
We moeten dus zoeken naar duurzame alternatieven waarmee we onze economie ook kunnen ontwikkelen. We moeten mensenrechten boven winsten plaatsen. Die duurzame alternatieven bestaan al.'
Ben je hoopvol?
'We moeten alles uit de kast trekken voor deze strijd. We strijden al sinds de jaren ’50 voor bescherming van ons land. Toen was het de Britse overheid waar we tegen vochten en nu nog steeds wordt ons land binnengedrongen in de naam van ontwikkeling. Dit keer is het nog lastiger omdat het om de diepzee gaat. Onze hoop is de rechtbank. Maar ook als de uitspraak niet gunstig is, geven we niet op. Onze strijd gaat door. We gaan door tot de hoogste rechter. Onze levens staan op het spel.'
De Zuid-Afrikaanse Nonhle Mbuthuma strijdt voor landrechten in de Oostkaap. In 2007 richtte ze de Amadiba Crisis Committee op, waarmee ze vijf gemeenschappen in de Amadiba regio verbond in hun strijd tegen een bovengronds mijnproject op hun land. Omwille van haar werk is Nonhle meerdere malen ernstig bedreigd.
Samen met Oxfam Zuid-Afrika steunt Oxfam Novib de oproep van Amadiba Crisis Committee om te stoppen met het zoeken naar olie en gas in de voor de lokale bevolking zo belangrijke kustgebieden.
Update 28/12: een rechter in Zuid Afrika heeft vandaag geoordeeld dat Shell haar zoektocht naar olie en gas aan de Wild Coast moet staken tot een meer uitgebreide hoorzitting in de rechtbank. Hij vond dat Shell het bewijs van een reële dreiging van onomkeerbare schade aan het zeeleven niet voldoende kon weerleggen. Verder oordeelde hij dat het consultatieproces van de getroffen gemeenschappen gebrekkig was.
Sta jij achter Nonhle en andere activisten?
