Zo bestrijden wij wangedrag: ‘Als daarvan melding wordt gemaakt, kom ik in actie’

De afgelopen jaren hebben we flinke stappen gezet in het voorkomen van wangedrag, uitbuiting en misbruik binnen onze organisatie. Wat begon als een taskforce in 2015 is uitgegroeid tot een zeskoppig integriteitsteam, waarmee integriteit stevig wordt verankerd in ons beleid en ons alledaags werk. Teamleider Laurence Carriers-Desjardins vertelt over verwachtingen, vertrouwen en vooruitkijken: ‘Uit elk onderzoek moeten we lessen trekken, zodat we het in de toekomst beter doen.’

Sinds kort werk je als integriteitsmanager bij Oxfam Novib. Wat betekent dat?

‘In de kern is mijn werk gericht op het aanpakken en voorkomen van wangedrag. Als daarvan melding wordt gemaakt, kom ik in actie.’ 

‘Als advocaat heb ik meer dan tien jaar ervaring in internationaal strafrecht, onder meer bij het Joegoslavië-tribunaal en het Libanon-tribunaal. Die ervaring sluit goed aan op dit werk: alles draait om verantwoordelijkheid van daders, rechtvaardigheid én de anonimiteit en bescherming van slachtoffers en bronnen. In Libanon was ik bovendien aanspreekpunt voor alle gender-gerelateerde zaken, dus ik ben ook vertrouwd met de daarbij behorende gevoeligheid.’

Oxfam Novib heeft al een stevig integriteitsbeleid. Wat voegt dit team daaraan toe?

‘Ten eerste zegt het dat Oxfam dit probleem echt wil aanpakken. Ten tweede wordt integriteit volledig verankerd in het beleid. Ons werk komt in de kern neer op preventie, training en onderzoek. We ontwikkelen beleid, geven trainingen en leggen standaarden vast waaraan elke medewerker zich moet houden. En we volgen meldingen van wangedrag op.

Wat gebeurt er na een melding van wangedrag?

‘Dan beoordelen we de melding en starten we, waar nodig, een objectief en onpartijdig onderzoek. Als we dat hebben afgerond, geven we advies over eventuele maatregelen.’

Wat betekent ons integriteitsbeleid voor – toekomstige – medewerkers?

‘Ons screeningproces is intensief en grondig: iedereen die hier werkt moet op de hoogte zijn van onze gedragsnormen en onze voorwaarden – en daarmee akkoord gaan. Soms komt daar extra training bovenop, bijvoorbeeld voor medewerkers die direct contact hebben met mensen in een kwetsbare situatie. Referentiechecks en het kunnen overleggen van een Verklaring Omtrent Gedrag zijn standaard. Dat klinkt streng, maar het brengt de boodschap over dat onze organisatie deze zaken serieus neemt. Wat minstens zo belangrijk is: we werken op deze manier dagelijks aan het creëren van een zo veilig mogelijke (werk)omgeving voor iedereen.’

Hoe voorkomen jullie wangedrag in noodhulpsituaties?

‘Dan letten we nog scherper op. De machtsdynamiek bij noodhulp vormt een uitdaging. Aan de ene kant zijn er mensen in een kwetsbare situatie met nauwelijks toegang tot geld, eten of informatie. En aan de andere kant hulpverleners met de beschikking over bijna alles én de toegang tot hulpmiddelen. Daarom zeggen we duidelijk tegen de plaatselijke bevolking: hulp is altijd gratis. Daarvoor hoef je nooit waardigheid in te leveren. Om zicht te houden op missies trainen we mensen om onze ogen en oren te zijn. Ik wil het direct weten als er ook maar iets voorvalt dat lijkt op machtsmisbruik. We nemen alle signalen serieus.’

Waarom is dat?

‘Ik geloof in de preventieve werking van die aanpak. Uit studies blijkt dat mensen die wangedrag vertonen daar steeds een stapje verder in gaan. Omdat ze denken dat het kán. Nou, niet bij Oxfam. Wij komen in actie bij (vermoedens van) wangedrag en nemen maatregelen als dat nodig is.’

Kan jouw team wangedrag helemaal voorkomen?

‘Waar mensen met elkaar omgaan en waar sprake is van een machtsverhouding komt wangedrag voor. Maar onze aanpak richt zich sterk op preventie – en daarmee hopen we extremen te voorkomen. In de gemeenschappen waar Oxfam werkt, moet iedereen weten wat we doen om misstanden te voorkomen. We werken aan manieren om de plaatselijke bevolking nog beter te informeren en hierin mee te nemen. Nothing about us without us – dat is de kern van al het werk binnen Oxfam.

‘Het is onrealistisch om nul misstanden te verwachten, maar als ze plaatsvinden wil ik dat onze reactie zo zorgvuldig en adequaat mogelijk is – voor alle betrokkenen. En uit elk onderzoek moeten we lessen trekken, zodat we het in de toekomst beter doen. We kunnen iets goeds doen, iets verbeteren – en dat doen we ook.’

Integer gedrag staat aan de basis van alles wat wij doen. Op deze pagina lees je meer over hoe wij wangedrag tegengaan en houden we je op de hoogte van de voortgang van onze aanpak.