De groeiende kloof tussen rijk en arm raakt ook jou

• 17 juli 2017

De groeiende kloof tussen rijk en arm raakt ook jou. Want van Zuid-Afrika tot Zweden, en van Ghana tot Griekenland: de ongelijkheid tussen de rijken en de rest van de bevolking wordt extremer.

Kijk bijvoorbeeld naar Jane. Jane Muthoni (50) heeft een straathandeltje in Nairobi, in Kenia. Zij had veel last van dagelijkse verzoeken om belasting af te dragen. Jane kreeg de kans om een training te volgen over belastingen en ziektekostenverzekeringen. Nu draagt ze die kennis over aan andere vrouwen. Samen vormen zij een krachtige groep, The Shining Mothers, die veel bereikt. Ze kennen hun rechten. Zo betalen de vrouwen nu twee keer per week belasting en houden ze meer geld over om de school voor hun kinderen te betalen en een ziektekostenverzekering af te sluiten. Hierdoor vermindert de extreme ongelijkheid.

Hoe goed bestrijden landen de ongelijkheid?

Oxfam Novib wil inzicht geven in de extreme ongelijkheid. Daarom lanceren we vandaag de Commitment to Reducing Inequality Index. We zetten daarin op een rij hoe goed landen de ongelijkheid bestrijden. We roepen experts van over de hele wereld op om commentaar te leveren op deze eerste versie van de index. Dat moet ervoor zorgen dat we over een tijd een index kunnen maken die landen nog meer aanmoedigt om extreme ongelijkheid tegen te gaan.

Voor wie de ongelijkheid een probleem is? Zeker niet alleen voor de armste mensen. Want door de ongelijkheid verslechtert de economische groei, stijgt de criminaliteit en wordt het onveiliger in een land. Ook de gezondheidszorg en het onderwijs lijden eronder. En dat raakt iedereen.

Eerlijker belastingstelsel

Een belangrijke oplossing voor deze extreme ongelijkheid? Een eerlijker belastingstelsel. We hebben het dan over alle soorten belasting, bijvoorbeeld de btw over je eten en drinken, maar ook de inkomstenbelasting. Armen betalen vaak hetzelfde percentage aan belasting over hun inkomen als de rijken, en in sommige landen zelfs méér. Maar als juist de rijken meer belasting betalen dan de armen, vermindert dit de ongelijkheid.

Onderwijs en gezondheidszorg verbeteren

Ook bedrijven hebben een aandeel in de extreme ongelijkheid. Vaak betalen zij niet hun rechtvaardige deel aan belastingen in het land waar zij hun winsten maken. Zouden ze dat wél doen, dan hebben ontwikkelingslanden meer inkomsten. En die kunnen ze maar al te goed gebruiken om het onderwijs en de gezondheidszorg te verbeteren. Daar profiteren vooral veel vrouwen en meisjes van. Voor hun is toegang tot goed onderwijs en goede gezondheidszorg noodzakelijk om uit de armoede te kunnen komen.

Link met andere problemen

Extreme ongelijkheid is ook gelinkt aan andere problemen. Genderongelijkheid bijvoorbeeld, verergert de kloof tussen arm en rijk. Voor vrouwen is het in veel landen moeilijk om hetzelfde te bereiken als mannen. Vrouwen worden het hardst getroffen bij extreme ongelijkheid.

Het maakt ook nogal wat uit of je jong of oud bent. Jongeren hebben het zwaar, omdat de sociale mobiliteit verslechterd is. Word je arm geboren, dan is de kans groot dat je arm blijft. Maar kun je wel naar school, dan kun je dit patroon wel doorbreken. Daarom is het zo belangrijk dat landen geld hebben voor onderwijs.

Een ander probleem is dat de politiek vaak in handen is van de elite. Dit zorgt ervoor dat de ongelijkheid wordt vergroot. Want wie de macht heeft, bepaalt. En dat komt vooral de elite ten goede. Als ieders stem wordt gehoord, vermindert de ongelijkheid.

Nederland als belastingparadijs

Belastingparadijzen als Nederland doen mee aan een race naar de bodem waarin ze grote bedrijven steeds minder belasting laten betalen. Burgers betalen deze rekening. Zij moeten meer belasting betalen of betalen meer voor onderwijs en gezondheidszorg.  

De prestaties van landen op een rij

Het is tijd voor actie. Daarom is Oxfam gestart met deze index. Nu staat op een rij wat landen doen om de extreme ongelijkheid terug te dringen. De Commitment to Reducing Inequality Index kijkt naar arbeidsrechten, sociale uitgaven en belastingen. Alle drie zijn ze cruciaal om de kloof tussen rijk en arm te verkleinen. Het zijn de belangrijkste wapens om extreme ongelijkheid te bestrijden.

Spoiler alert: de resultaten uit deze eerste versie van de index zijn niet best. Geen enkel land ter wereld doet genoeg om de ongelijkheid te verminderen. Zweden, België en Denemarken staan dan wel boven aan de lijst, maar ook zij kunnen nog meer doen. Zo kunnen bedrijven in België makkelijk onder belastingen uitkomen en heeft Denemarken gesneden in de belastingen voor de rijkste inwoners.

Er is politieke wil nodig

De aanpak van ongelijkheid is duidelijk een kwestie van politieke wil en niet alleen een kwestie van geld. Sommige arme landen hebben beter beleid om ongelijkheid tegen te gaan dan rijkere landen. Namibië komt uit de index beter naar voren dan Rusland. En Zuid-Afrika beter dan de Verenigde Staten.

Een beter leven voor Sarah Pauline

De ongelijkheid in Bangladesh is schrijnend. Het land loopt door belastingontwijking honderden miljoenen euro’s per jaar mis. Een drama voor Sarah Pauline (6), voor wie er nauwelijks leraren en schoolboeken zijn. Haar moeder vreest voor haar toekomst. Eén ding weet ze zeker: ze wil een beter leven voor haar dochter, dus géén baan in de kledingindustrie. Daar zijn de werkomstandigheden vaak belabberd en gevaarlijk.

Video

Op deze plek staat een YouTube video. YouTube plaatst cookies.
Als je die hier wilt bekijken, kies dan bij cookie-instellingen dat je social media cookies accepteert.
Of bekijk de video buiten deze site op YouTube.

Tot slot: wat doet Oxfam Novib in Nederland aan de extreme ongelijkheid? We publiceren regelmatig onderzoeken en we spreken met Kamerleden om het probleem bij de politiek onder de aandacht te brengen. Daarnaast willen we het publiek informeren over wat er aan de hand is. Want het gaat ook over Nederland, het gaat ook óns aan.

Lees meer over wat Oxfam Novib doet om de extreme ongelijkheid aan te pakken.