#CancelTheDebt: Rijke landen, scheld schulden ontwikkelingslanden kwijt
Blog geschreven door Henrique Alencar, Policy Advisor for Fair Tax bij Oxfam Novib.
Als we iets hebben geleerd van de covid-19 pandemie, dan is het wel het belang van een goed georganiseerd en welvarend gezondheidssysteem. Terecht applaudisseren we voor het zorgpersoneel dat keihard werkt om levens te redden. En net zo terecht is het dat onze overheid bij de eerste signalen van een serieuze uitbraak extra budget heeft vrijgemaakt voor ziekenhuizen en zorgcentra.
Maar het roept ook vragen op. Hoe gaat het in ontwikkelingslanden, waar nauwelijks geld is voor de gezondheidszorg? Hoe gaat het als miljoenen mensen simpelweg geen toegang hebben tot een dokter of medicijnen?
Veel ontwikkelingslanden zijn jaarlijks meer geld kwijt aan het afbetalen van schuld, dan dat ze kunnen besteden aan gezondheidszorg. Rijke landen kunnen daar iets aan doen. Zij kunnen de afbetaling van schulden over 2020 kwijtschelden. Daarmee kan 400 miljard dollar worden vrijgemaakt voor gezondheidszorg. Dat is niet alleen van levensbelang voor ontwikkelingslanden, maar ook voor de wereldwijde strijd tegen het virus.
Capaciteit in de gezondheidszorg
In Nederland heeft het virus een ongekende impact op het dagelijks leven. De solidariteit is bijna tastbaar en we beseffen ons hoe belangrijk het is dat we altijd op medische zorg kunnen rekenen als we die nodig hebben.
Helaas is dat lang niet overal het geval. In veel landen zijn de gezondheidssystemen zwak. Bovendien is zorg alleen bereikbaar als je ervoor kunt betalen. Juist voor de arme en meest kwetsbare mensen – verhoudingsgewijs zijn dat meer vrouwen en kinderen – is de zorg het verst weg in deze crisistijd.
In Mali bijvoorbeeld, een land met 19 miljoen inwoners, zijn slechts twintig beademingsapparaten. In Haïti zijn dat er elf op 11 miljoen inwoners. En in Kenia zijn 130 intensive care bedden beschikbaar voor een bevolking van 50 miljoen. In Nederland kunnen we met 17 miljoen mensen leunen op een stabiele medische sector en hebben we tijdens deze virusuitbraak de capaciteit op de intensive cares opgeschroefd tot 2400 bedden. Bovendien zijn er inmiddels ruim 2000 extra beademingsapparaten besteld. Dit is het moment om solidair te zijn en een helpende hand te reiken aan landen die dat nodig hebben.
Waar moeten ontwikkelingslanden extra geld vandaan halen?
Om te voorkomen dat miljoenen mensen overlijden aan covid-19 is – liever gisteren dan vandaag – meer geld nodig om te investeren in zorg. De snelste manier om miljarden vrij te spelen, is het kwijtschelden van de afbetaling van schulden over dit crisisjaar.
Naar schatting betalen ontwikkelingslanden alleen al in 2020 zo’n 400 miljard dollar aan afbetalingen. Als dat bedrag kan worden besteed aan het opschalen van gezondheidszorg, maakt dat het verschil voor talloze mensenlevens.
Wie beslist er over die 400 miljard?
Het IMF en de Wereldbank komen in de week van 14 tot 17 april samen voor hun voorjaarsoverleg, waarin ze beslissen over de aanpak van de pandemie. Ook de G20 – de welvarende club van 19 landen en de EU – vergadert deze week en hun voorstel zal weer meewegen in de beslissingen van het IMF en de Wereld Bank. Voor veel landen zijn de bijeenkomsten deze week doorslaggevend. De besluiten bepalen immers hoe zij en hun miljoenen inwoners ervoor staan in de strijd tegen covid-19.
Terwijl het voornemen voor opschorten van afbetaling op de agenda staat, zullen banken en investeringsfondsen flink lobbyen om hun eigen economische belangen te behartigen.
Juist daarom moeten rijkere landen en mensen zoals jij en ik duidelijk maken hoe belangrijk het is dat ontwikkelingslanden per direct kunnen investeren in de gezondheid van hun bevolking. Het redden van mensenlevens waar dan ook ter wereld is belangrijker dan winstbejag.
Uitgaven aan zorg en terugbetalingen
Begin dit jaar besteedden 46 landen gemiddeld vier keer meer (publiek) geld aan afbetaling, dan aan gezondheidszorg. Zoals de Ghanese overheid, die zelfs elf keer meer geld moest terugbetalen dan dat ze aan gezondheidszorg konden besteden.
Of neem Malawi, een land dat dit jaar 90 miljoen moet terugbetalen. Malawi beschikt over 4655 verplegers. Met 18 miljoen inwoners zijn dat 2.5 verplegers per 10.000 inwoners. Dit is ver onder de aanbeveling van de Wereldgezondheidsorganisatie van 10 verplegers per 10.000 inwoners. Ter vergelijking, in Nederland hebben we 186.000 verplegers op 17 miljoen inwoners, oftewel 91 per 10.000 mensen.
Als Malawi dit jaar geen geld hoeft uit te geven aan terugbetalingen, kan het land voor de komende drie jaar het salaris voor 14.000 extra verplegers betalen. Dit heeft ogenblikkelijk een positieve impact op de zorgcapaciteit en zo zouden veel levens gered kunnen worden in Malawi.
Wat doet Nederland?
De Nederlandse overheid toont zich solidair met ontwikkelingslanden en staat positief tegenover het opschorten van schulden. Als lid van de Europese Unie en de Club van Parijs kan Nederland een belangrijke rol spelen in de debatten daarover.
Wat kan jij doen?
Roep wereldleiders op om nu in actie te komen. Zorg dat iedereen die het nodig heeft gratis gezondheidszorg kan krijgen. Steun het kwijtschelden van schulden van arme landen, voordat het te laat is.
Teken hier de petitie!
