De EU moet doorpakken met de zwarte lijst van belastingparadijzen
Een voorlopige analyse van Oxfam laat zien dat ten minste twintig landen, waaronder zwaargewichten als Zwitserland, niet voldoende belastinghervormingen hebben doorgevoerd en daarmee als belastingparadijs op de zwarte lijst van de Europese Unie zouden moeten worden gezet.
Een jaar geleden publiceerde de Europese Unie haar allereerste zwarte lijst van belastingparadijzen. De zwarte lijst was een assertieve stap van de EU tegen de steeds groter wordende macht van multinationals en miljardairs. En met succes, want als gevolg van deze druk begonnen landen hun belastingstelsel te hervormen, terwijl bedrijven zich terugtrokken uit belastingparadijzen, waar zij 0% belastingen hoefden te betalen. Maar als de EU wil dat de zwarte lijst een relevant instrument blijft, dan moet zij nu de volgende stap zetten in de strijd tegen belastingontwijking.
Elk jaar worden miljarden euro’s aan belastinggeld weggesluisd via belastingparadijzen, geld dat geïnvesteerd had kunnen worden in publieke middelen – onderwijs, gezondheidszorg, infrastructuur – welke zo broodnodig zijn om het welzijn van burgers in de EU en ontwikkelingslanden te vergroten. De econoom Gabriel Zucman schat dat multinationals jaarlijks meer dan 40% van hun winsten naar belastingparadijzen verschuiven. Overheden en burgers in de EU lopen zo miljarden euro per jaar mis. Ook ontwikkelingslanden zijn de dupe. Geschat wordt dat zij jaarlijks minimaal 100 miljard dollar aan belastinginkomsten mislopen.
Vorig jaar december publiceerde de EU haar eerste zwarte lijst met daarop 17 landen die aangemerkt werden als belastingparadijs. Inmiddels is die lijst enorm geslonken, naar slechts 5 landen. Tegelijkertijd is de “grijze lijst” met landen die zich committeerden aan hervormingen van hun belastingsysteem alleen maar gegroeid. Die lijst bevat inmiddels sommige van de meest notoire belastingparadijzen, waaronder Bermuda en de Kaaiman eilanden.
Terwijl de “zwarte en grijze lijst” ontegenzeggelijk een succes zijn voor de EU, omdat landen belastinghervormingen doorvoeren en het de wijze waarop multinational opereren heeft beïnvloed, is er ook een schaduwzijde. Zo vervangen veel multinationals Bermuda en de Kaaiman eilanden (waar men 0% belasting betaalt) voor landen als Ierland en Singapore, waar het tarief hoger is dan 0%, maar waar multinationals evengoed de belasting die ze moeten betalen nog steeds extreem laag is. Dit proces, ook wel “onshoring” of “the tax haven shuffle” genoemd, is een direct gevolg van de druk die de EU op belastingparadijzen uitoefent.
Wil de EU daarom echt impact hebben, dan moet zij ook belastingparadijzen binnen haar eigen grenzen aanpakken. Vorig jaar onthulde Oxfam, dat als de EU haar eigen criteria zou toepassen vier van haar lidstaten: Nederland, Malta, Ierland en Luxemburg, ook op de zwarte lijst geplaatst zouden moeten worden.
De EU moet een einde te maken aan belastingontwijking en daarom:
- hardere maatregelen nemen tegen belastingparadijzen binnen de EU: alleen zo kan zij een geloofwaardige speler blijven in de strijd tegen belastingparadijzen
- alle landen die nu op de “grijze lijst” staan en geen of onvoldoende hervormingen doorvoeren, moeten op de zwarte lijst geplaatst worden
- belastingparadijzen op de zwarte lijst moeten effectieve sancties in het vooruitzicht gesteld worden
- de door de EU gehanteerde criteria voor eerlijke belasting moeten worden aangescherpt, bijvoorbeeld dat patent boxen worden aangemerkt als een schadelijke belastingmaatregel
736 miljoen mensen leven nog altijd in extreme armoede, zonder toegang tot goede gezondheidszorg onderwijs en basisvoorzieningen en het zijn vooral vrouwen en meisjes die hier het grootste slachtoffer van zijn. Het is tijd voor onze regeringen om hun beloftes waar te maken en stappen te nemen tegen extreme ongelijkheid. Europese leiders kunnen en moeten daarom een einde maken aan belastingparadijzen, zowel binnen als buiten de Europese grenzen. Alleen zo kunnen zij bijdragen aan een wereld waar bedrijven en individuen eerlijk belasting betalen en inkomsten van die belastingen bijdragen aan extreme ongelijkheid en het verslaan van armoede.
Lees meer over onze strijd voor een eerlijk belastingsysteem.
De auteur van dit blog is Stefan Verwer, campagneleider bij Oxfam Novib
