Een nieuw economisch systeem kan Afrika redden

• 29 mei 2017

Door Winnie Byanyima Executive Director at Oxfam Vertaling: Yvette Hogenelst - Ons huidige economische systeem werkt niet, zegt Winnie Byanyima, directeur van Oxfam. Nergens anders zie je dat zo goed als in Afrika. Hoe moet het dan wel?

Durban is een stad met twee gezichten: de sloppenwijken en straatverkopers staan in schril contrast met de trendy appartementen en winkelcentra in de rijke buitenwijken van de stad. Tegen deze achtergrond vond op 3-5 mei 2017 het ‘World Economic Forum for Africa’ plaats. Tijdens deze bijeenkomst bespraken politici en zakelijke leiders hoe ook de allerarmsten in Afrika kunnen profiteren van de economische groei, en niet alleen de rijken.

Het belang van het bestrijden van ongelijkheid in Afrika kan niet genoeg worden benadrukt.   Ongelijkheid ondermijnt groei en dreigt de geboekte vooruitgang bij het bestrijden van armoede terug te draaien.

Vier van de vijf meest ongelijke landen liggen in Afrika.

In Zuid-Afrika bezitten 3 miljardairs evenveel als de armste helft van de bevolking –zo’n 28 miljoen mensen. Miljoenen Afrikanen hebben niks gemerkt van tientallen jaren van economische vooruitgang. Dat geldt juist voor de meest kwetsbare groepen: vrouwen en kinderen die op de onderste trede van de economische ladder blijven staan en aan wie de economische groei voorbijgaat.

Als leiders in Afrika echt iets willen bereiken op het gebied van inclusieve economische groei, zullen zij op zoek moeten gaan naar fundamentele veranderingen en buiten de lijnen van ons huidige economische model moeten gaan.

Een fundamentele verandering

Ongelijkheid kan niet worden opgelost door het economisch systeem in kleine stapjes te veranderen. Het vraagt om een fundamentele verandering in de manier waarop we onze economieën beheren zodat alle mensen hiervan profiteren en niet slechts enkelen. Afrikaanse leiders moeten het huidige een economisch systeem dat enkel de elite dient niet langer in stand houden. Leiders moeten werken aan een meer “humane economie” om armoede te bestrijden en ongelijkheid te verminderen. Het is cruciaal dat juist jongeren en vrouwen in de gelegenheid worden gesteld om hun economische potentieel waar te kunnen maken.

Starting with people

In ons rapport 'Starting with people' zetten we uiteengezet hoe beleid gevoerd kan worden dat werkt voor iedereen. Dat beleid is gebaseerd op een aantal principes: allereerste moeten overheden hun verantwoordelijkheden nemen en kiezen voor een beleid dat armoede tegengaat. Zo zullen nieuwe technologieën ingezet moeten om iedereen, maar met name de allerarmsten, te laten profiteren. ZE moeten investeren in publieke voorzieningen en in de sectoren die de grootste impact hebben op armoedebestrijding.

In de praktijk betekent dit dat er ook meer geld moet komen voor kleinschalige landbouw. Landbouw is nog steeds de grootste bron van inkomen voor 90% van de plattelandsbevolking, maar slechts 1 op de 4 Afrikaanse landen investeren in deze sector, terwijl het dan gaat over slechts een klein deel (10%) van het nationale budget.

Verder moeten sociale ondernemingen, die hun winsten delen met de hele maatschappij, worden omarmd. Alternatieve businessmodellen zoals coöperaties of sociale ondernemingen zijn niet nieuw. Meer dan een miljard mensen zijn lid  van zulke coöperatieve bedrijven en dit levert wereldwijd meer dan 250 miljoen banen op.

Verder moeten overheden ervoor zorgen dat rijken een eerlijk deel belasting betalen. Door belastingontwijking en belastingafspraken lopen Afrikaanse landen jaarlijks miljarden dollars mis. Er bestaat nog steeds het hardnekkige misverstand dat het bieden van belastingvoordelen de enige manier is om buitenlandse investeringen aan te trekken.

Een toekomst voor alle Afrikanen

Ons oude economische systeem heeft zijn langste tijd gehad. Het is tijd voor een economie die de toekomst omarmt.

Wanneer ik het heb over kleinschalige landbouw, bedoel ik geen arme boeren maar agrarische samenlevingen die voedsel produceren, lokaal voedsel verwerken en zo de behoeften van de groeiende markt vervullen.

Wanneer ik het heb over alternatieve businessmodellen, bedoel ik geen bedrijven die nieuwe technologieën voor zichzelf houden. Ik bedoel bedrijven die technologie inzetten voor inclusieve groei.

En wanneer ik het heb over een sterke rol voor de overheid, bedoel ik geen ‘big-man politics’, maar bedoel ik inclusieve democratieën waarin ruimte is voor maatschappelijk initiatief.

Dit gaat over het maken van verstandige economische beleidskeuzes, die zich richten op zaken die echt belangrijk zijn.

Afrikaanse leiders moeten nu actie ondernemen en het oude economisch systeem, dat mensen in het hele continent tekort doet, achter zich laten. We moeten werken aan een nieuw Afrikaans economisch systeem dat werkt voor iedereen.

Oxfam’s rapport ‘Starting With People: A human economy approach to inclusive growth in Arica’ werd gelanceerd in de aanloop naar het ‘The World Economic Forum’ in Afrika (2017). Lees hier het volledige rapport.