Farmaceuten doen toch alles wat ze kunnen tegen corona?

• 3 augustus 2021

Landen betalen minstens 5 keer te veel voor coronavaccins. Deze publicatie van Oxfam Novib maakt veel los. We ontvangen veel vragen en (publieke) reacties. Twee opmerkingen zien we opvallend vaak terug, daar duiken we graag wat dieper in. 

1. Farmaceuten bieden vaccins voor kostprijs aan voor armere landen, dat is toch goed?

Dat klinkt inderdaad goed! Twee redenen waarom de stelling moeilijk positief te bevestigen is: 

• Farmaceuten hebben weinig ambitie om daadwerkelijk vaccins beschikbaar te stellen voor armere landen. Zo heeft Pfizer zo’n 90% van de vaccins verkocht aan rijkere landen, en maar 10% aan lage- of middeninkomenslanden. Dus zelfs al zouden farmaceuten daadwerkelijk voor de kostprijs verkopen aan armere landen, het aantal vaccins dat zij daar aanbieden is veel te weinig om ook daar de strijd tegen het virus aan te kunnen gaan.    
• Er is weinig transparantie over de prijzen die farmaceuten daadwerkelijk vragen voor hun vaccins. De prijzen die we kennen, zijn (per ongeluk) gelekt door politici. Zo weten we dat de laagste prijs die de Afrikaanse Unie heeft betaald voor het Pfizer vaccin $6,75 is, en ook COVAX veel meer dan de kostprijs neer moet leggen om vaccins te krijgen. Dit is minder dan wat bijvoorbeeld de Europese landen betalen (€15,50-19,50 per vaccin), maar nog steeds ver boven de kostprijs. De kostprijs van het Pfizer vaccin is door experts geschat op ongeveer €0,95 per vaccin.  

2. Patenten vrijgeven heeft geen zin, niemand maakt er gebruik van

Het voorbeeld van Moderna wordt vaak aangehaald door de farmaceutische industrie zelf. Zo heeft Moderna al in oktober 2020 gezegd dat zij hun patent niet zouden handhaven, wat betekent dat andere producenten hiervan gebruik zouden kunnen maken. Dat hier geen andere producent gebruik van heeft gemaakt, komt niet omdat hier geen interesse in is, maar omdat het ‘Moderna vaccin’ in een heleboel verschillende stukken is gepatenteerd. Met het enkele patent dat Moderna heeft vrijgeven, kan niemand het vaccin namaken. Wat er nodig is, is het universeel vrijgeven van patenten op coronavaccins én de technologie, zoals onze collega Ben van Gils uitlegt op Radio 1. Alleen dan kunnen er wereldwijd meer farmaceuten coronavaccins produceren, zodat de prijs kan zakken en alle landen toegang tot vaccins kunnen krijgen. 

Ondertussen maken de farmaceuten miljardenwinsten (de wereld kreeg er dit jaar 9 nieuwe vaccinmiljardairs bij) De industrie lijkt weinig geïnteresseerd om daadwerkelijk wereldwijd toegang tot vaccins te verschaffen en een vuist te maken tegen het coronavirus.  Een duidelijke uitleg hiervan zie je in dit item van Nieuwsuur.