Supermarktenbranche nog weinig kaas gegeten van mensenrechten
Supermarktenbranche nog weinig kaas gegeten van mensenrechten
Op woensdag 3 juli publiceerden wij onze nieuwe Behind the Barcodes Scorecard. Hieruit bleek dat alle supermarkten nog steeds zwaar onvoldoende scoren op het gebied van mensenrechten in hun ketens. We kregen veel aandacht in de media.
Brancheorganisatie CBL en supermarkt PLUS leverden kritiek. Zo zou Oxfam Novib onvoldoende recht doen aan de inspanningen die al door supermarkten worden gedaan op het vlak van internationaal maatschappelijk ondernemen. En ook keurmerk Max Havelaar zette kanttekeningen bij onze Scorecard.
Zonder transparantie geen verantwoordelijkheid
Brancheorganisatie CBL vindt dat er al veel is bereikt binnen het voedingsmiddelenconvenant. Binnen dit convenant zegt CBL zich met de aangesloten supermarkten in te zetten om leefbaar loon te realiseren voor medewerkers op productiebedrijven in ontwikkelingslanden. Wij zijn het eens met het CBL dat concrete stappen belangrijk zijn. Maar een jaar na het tekenen van het convenant is er nog niet één rapport verschenen met concrete plannen over hoe supermarkten mensenrechtenschendingen in hun ketens gaan aanpakken.
Het is belangrijk dat er over de concrete stappen en projecten transparant gepubliceerd wordt. Alleen op deze manier kunnen consumenten, producenten en werknemers zien of er betekenisvolle veranderingen plaatsvinden, en kunnen wij de supermarkten verantwoordelijk houden voor de gemaakte afspraken. Het gebrek aan ambitie en de matige kwaliteit van de afspraken in het voedingsmiddelenconvenant zijn helaas nog steeds op hun plek. Dit waren dan ook de redenen voor Oxfam Novib en 5 andere NGOs om uit de onderhandelingen te stappen.
Op de voet volgen
Door Oxfam Novibs Behind the Barcodes campagne en maanden van intensieve onderhandelingen hebben de twee Nederlandse supermarkten Albert Heijn en Jumbo nu wel concrete eerste stappen gezet om mensenrechten in hun productieketen te verbeteren en transparant te maken. Deze toezeggingen zal Oxfam Novib op de voet volgen en wij zullen ons hier ook publiekelijk over uitspreken. Andere supermarkten die ook in het convenant meepraten zijn nog aan zet om dergelijk mensenrechtenbeleid in te voeren.
Mooie sier maken met keurmerk
Mooie sier maken met keuze voor een keurmerk is niet voldoende. PLUS is kritisch over onze ranglijst. De supermarkt verkoopt veel producten met het Fairtrade keurmerk. Toch is de score van PLUS in onze ranglijst gedaald. Dit komt doordat PLUS haar eerdere toezeggingen niet opvolgt, zoals het publiek rapporteren over mensenrechten en meer inkopen bij vrouwelijke producenten.
Supermarkt heeft eigen verantwoordelijkheid
Max Havelaar is het met ons eens als het over mensenrechtenschendingen gaat. De organisaties stelt: “de lat om mensenrechtenschendingen tegen te gaan moet omhoog”. Toch heeft de organisatie ook kritische kanttekeningen bij onze Scorecard. Er wordt gesteld dat de ranglijst is gebaseerd op papieren beloftes.
Uiteraard vinden wij het ook belangrijk dat beleid wordt vertaald naar de praktijk. Daarom volgen we de toezeggingen van de supermarkten om er zeker van te zijn dat ze worden omgezet in concrete actie. Daarnaast is het Fairtrade keurmerk een stap in de goede richting als het gaat om eerlijke handel. Maar wij vinden ook dat supermarkten hun eigen verantwoordelijkheid moeten nemen om mensenleed in de productieketens te voorkomen.
Het Fairtrade keurmerk is niet opgesteld om alle mensenrechten risico’s in de gehele keten van een product in kaart te brengen en op te lossen.
Daarom is het belangrijk dat supermarkten als basis een transparant beleid publiceren over hoe ze zelf verantwoordelijkheid nemen om mensenrechten te beschermen. Een beleid dat naar risico’s over het gehele assortiment kijkt en transparante keuzes maakt om misstanden aan te pakken. Daarbij moeten ze ook kijken naar hun eigen macht en inkoopbeleid, waarmee ze vaak producenten juist onder druk zetten en risico’s op misstanden helpen vergroten.
Slager keurt eigen vlees
Op basis van een onderzoek geeft het CBL aan dat supermarkten dit beleid al voeren en dat maatschappelijk verantwoord ondernemen al is geïntegreerd in de bedrijfsvoering. De supermarkten beoordelen in dit onderzoek hun eigen prestaties. Terwijl Oxfam de ranglijst baseert op publieke informatie en vergelijkt met internationale standaarden. Daarnaast zetten wij kanttekeningen bij de verschillende onderdelen van de analyse.
Bijvoorbeeld bij de vraag over het klachtenmechanisme. Volgens de VN-richtlijnen voor bedrijfsleven en mensenrechten is het essentieel dat er een klachtenmechanisme toegankelijk is voor boeren, gemeenschappen en andere producenten, zodat zij mensenrechtenschendingen kunnen aankaarten. De supermarktenbranche geeft zichzelf echter ruim punten voor het simpele feit dat consumenten een productklacht kunnen indienen – toch iets wezenlijk anders.
Supermarkten geven zichzelf een kleine zes voor het overzicht dat zij hebben van hun productieketens. Maar deze productieketens worden niet transparant gepubliceerd. Zorgwekkend is vooral het antwoord op de vraag in hoeverre de supermarkten met de risico’s voor mensenrechtenschendingen bekend zijn. Naar eigen zeggen is dit maar voor 50%, terwijl dit de kern van het beleid is voor maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Tot slot is de score voor het ontwikkelen van een Plan van Aanpak het laagst. Daarbij stelt CBL dat dit niet de “core-business” van de sector is. Maar ook daaruit blijkt dat het CBL de VN-Richtlijnen niet goed heeft begrepen: elk bedrijf heeft juist de verantwoordelijkheid de risico’s in kaart te brengen en te communiceren over de plannen om deze risico’s te verminderen.
Het moet beter!
Wij kijken uit naar een gesprek met de supermarkten die belang hechten aan eerlijke boodschappen. De mensenrechtensituatie van boeren en werknemers, vooral in ontwikkelingslanden, moet beter!
