Voorkom een historische misstap, stop de annexatie van Palestijns gebied
Blog door Michiel Servaes, Algemeen Directeur Oxfam Novib
De Palestijnse Handhala al-Shaikh staat met zijn jongste kind op de heuvel tegenover het treinspoor dat Jeruzalem met Tel Aviv verbindt. De trein rijdt door een tunnel dat recht onder hun dorp Bet Iksa is gebouwd. Het geraas van de trein is voelbaar onder het Palestijnse dorp, maar de inwoners hebbben geen toestemming om er gebruik van te maken. Foto: Adeline Guerra/Oxfam
Sinds 1 juli zou een historische vergissing realiteit kunnen worden. De Israëlische premier Netanyahu wil grote delen van de Westelijke Jordaanoever, volgens internationaal recht land dat de Palestijnen toekomt, annexeren. De mogelijkheid van vrede en veiligheid voor Israëliërs en Palestijnen zal daardoor opnieuw verder achter de horizon verdwijnen. Veel waarschijnlijker zal het een nieuwe golf van geweld uitlokken, een escalatie van onderdrukking en opstand en van onrecht en straffeloosheid.
Het spreekt vanzelf dat de Palestijnen deze nieuwe minachtig van hun rechten met afgrijzen tegemoet zien, maar ook Israëlische mensenrechtenorganisaties als B’tselem en Yesh Din waarschuwen voor deze misstap. Een groep Israëlische liberale politici maakten in een open brief hun zorgen over de annexatie kenbaar, en vorige week uitten meer dan 1.000 parlementariërs uit meer dan 25 Europese landen hun zorg dat spanningen tussen Israël en haar buurlanden verder zullen oplopen ten gevolge van de annexatie.
Groen licht van Trump
Waarom dan zo’n drastische beslissing nemen, tegen series van VN-resoluties in; tegen een brede consensus van de meeste westerse landen, de EU, en tot voor kort de VS?
Het cynische antwoord daarop is: omdat het een Amerikaanse president, die duidelijk een broertje dood heeft aan internationaal recht, uitkomt. President Trump gaf in januari van dit jaar groen licht voor annexatie, als onderdeel van een onrealistisch en totaal eenzijdig Midden Oosten-Plan. Daarmee gaf hij een voorzet aan de Israëlische premier, en samen offeren zij de – toch al broze- veiligheid van miljoenen mensen voor hun eigen gewin.
De voorgenomen annexatie van de Israëlische nederzettingen in de Westelijke Jordaanoever, de Jordaanvallei en het noordelijke gedeelte van de Dode Zee betekent een overdracht van ruim 30% van het Palestijns gebied. Niet alleen is dit gebied essentieel voor de territoriale integriteit van de toekomstige Palestijnse staat (anders worden het versnipperde gebiedjes), het is ook een vruchtbaar landbouwgebied waar veel Palestijnen nu al afhankelijk van zijn.
Grote verdeeldheid
Kunnen twee mannen van bedenkelijke internationaal-rechterlijke statuur, dan zo de geschiedenis bepalen? Onder normale omstandigheden is dat ondenkbaar. Maar de verdeeldheid over het Israëlisch-Palestijnse conflict is wereldwijd groot. Uiteraard binnen de VN, maar ook in de Europese Unie bestaan grote tegenstellingen. En ook in Nederland zijn vragen rondom Israël en de Palestijnse gebieden zeer politiek beladen. Minister van Buitenlandse Zaken, Stef Blok, heeft in de Tweede Kamer gezegd dat een schending van het internationaal recht onwenselijk is, maar ‘op dit moment is er alleen maar een voornemen.’ Ook gaf hij aan ‘niet te willen speculeren op vervolgstappen.’
Dat is politiek behendig gezien de verschillende standpunten in de coalitie, maar een statement is op dit moment niet genoeg. Nederland zou juist van te voren de annexatie moeten ontmoedigen door in te zetten op een concrete politieke tegenreactie. VN-coördinator Jamie McGoldrick zei hierover: ‘De VN zien dit als een urgent probleem. We kunnen niet afwachten en zien wat er gebeurt. In het verleden hebben we gezien dat zodra concrete stappen zijn genomen, het te laat is om die impact weer terug te draaien.’
Welk politiek of ideologisch standpunt leiders en parlementariërs in Europa, en ook onze politici in Nederland, ook hebben over dit conflict: een zo opportunistische beslissing, met opportunistische motieven, en met mogelijk zulke verreikende gevolgen, daar kunnen we toch niet stilzwijgend goedkeuring aan geven?
Concrete maatregelen
Als Internationaal recht om politieke motieven buiten werking gesteld kan worden, en er geen internationaal protest komt, dan wordt het recht een illusie. Dat is verschrikkelijk voor de burgers in Israël en de Palestijnse gebieden die opnieuw te lijden zullen hebben van de oplopende politieke spanningen; het is beschamend voor de politici in de rest van de wereld, in Europa en die in Nederland, om deze dwaling zonder tegenactie te laten doorgaan.
Het was dan ook goed om te zien dat de Tweede Kamer in een motie het kabinet heeft opgeroepen om in samenwerking met gelijkgestemde landen concrete maatregelen in kaart te brengen die genomen kunnen worden in het geval dat Israël overgaat tot annexatie. Maar nu moeten we nog maar zien waar minister Blok mee gaat komen.
