Gevangen schrijfster Stella Nyanzi krijgt Oxfam Novib PEN Award

‘Waarheid is als een grote Mutuba boom’, zegt de Ugandese dichteres Stella Nyanzi, winnares van de Oxfam Novib PEN Award.  ‘Al haal je hem om met een bijl, een sterke scheut komt uit de stronk weerom.’ Gisteren kreeg zij de prijs voor vrijheid van expressie tijdens het Winternachten festival in Den Haag. Maar ze was er zelf niet bij. Wel las de directeur van PEN-International een brief van haar voor, die ze deze week op de celvloer van haar gevangenis schreef.

‘Het is een grote eer om deze Award-speech te schrijven, hoewel ik hier op de vloer zit van afdeling 2 van de Luzira vrouwengevangenis in Kampala,’ zo begint haar brief.

Vijftien jaar lang reikte Oxfam Novib samen met PEN-International de Freedom of Expression Award uit aan schrijvers, die met gevaar voor eigen leven schrijven over de problemen in hun land. Vijftig romanschrijvers, journalisten en dichters kregen de Award uitgereikt voor hun dappere werk.

Sommigen kregen later andere prestigieuze prijzen, zoals Svetlana Alexievich uit Wit Rusland, die in 2015 de Nobel Prijs voor Literatuur kreeg. Twee winnaars betaalden de hoogste prijs voor hun werk. In 2006 werd de Russische journalist Anna Politkovskaya vermoord en het jaar daarop de Turkse schrijver Hrant Dink.

‘Voor Oxfam Novib en voor onze partners rond de wereld, is de vrijheid om ons te kunnen uitspreken essentieel. We willen een stem geven aan mensen die niet gehoord worden, en de beslissingen van beleidsmakers beïnvloeden,’ zegt Michiel Servaes, directeur van Oxfam Novib.

‘Nederland viert dit jaar 75 jaar Bevrijding en dat herinnert ons eraan dat vrijheid van meningsuiting een fundamenteel mensenrecht is, dat we nooit als vanzelfsprekend moeten beschouwen.’

‘Stella Nyanzi is een bekende academicus en dichter in Uganda. Ze gebruikt vaak provocatieve taal, waarmee ze mensen schokt, maar ook het debat aanzwengelt over taboe-onderwerpen. De overheersende rol van mannen, vrouwenrechten en machtsmisbruik.’

‘We eren haar omdat we het als onze plicht zien om onconventionele, uitgesproken en onverschrokken mensen zoals zij te beschermen.’

Stella Nyanzi werd vorig jaar tot 18 maanden cel veroordeeld, vanwege een meedogenloos gedicht op Facebook over president Museveni. Ze werd veroordeeld op basis van de Computer-Misbruik wet, een vage wet die gebruikt wordt om onwelgevallige publicaties op social media tegen te gaan.

Truth is like a big Mutuba tree
Even after chopping it down with an axe
A strong shoot from the trunk we’ll see.