Land in oorlog: collega’s uit Jemen aan het woord
Acht jaar geleden brak de burgeroorlog in Jemen uit. Het directe gevolg: verwoeste dorpen en steden, miljoenen mensen op de vlucht, een ingestorte economie en dreigende hongersnood. We kennen de beelden uit de krant of van het journaal. Maar voor de meeste Jemenieten is de burgeroorlog niet iets wat je op het nieuws ziet; het is een dagelijkse realiteit.
Ferran Puig en Abdulwasea Mohammed werken in Jemen voor Oxfam Novib. We spreken hen over de situatie tijdens hun tweedaagse bezoek aan Nederland, waarin ze aandacht vragen voor de situatie in het land.
De feiten op een rij
Jemen ligt op het zuidelijke puntje van het Arabische schiereiland, grenzend aan Saoedi-Arabië en Oman. Het is het armste land in de regio. In 2014 brak na jaren van onrust en revolutie een burgeroorlog uit. In 2015 volgde een militaire interventie door een coalitie onder leiding van Saoedi-Arabië. Het zuiden van het land, samen met enkele andere gebieden, is nu in handen van de internationaal erkende regering. In het noorden zijn de Houthi’s aan de macht . Maar er zijn ook andere partijen aanwezig, waaronder de terroristische organisaties IS en Al Qaida . Dit verhoogt de instabiliteit in het land.
De grootste slachtoffers van het conflict zijn de Jemenitische burgers. Hun huizen zijn verwoest door bommen, de economie is ingestort en prijzen zijn enorm gestegen. Dit maakt het voor burgers moeilijk om aan voedsel en medische zorg te komen. De Verenigde Naties hebben al meerdere keren alarm geslagen over de humanitaire crisis in het land. Begin 2022 was er even hoop vanwege een wapenstilstand tussen de regering en de Houthi’s; maar in oktober liep dat bestand af. Het is nog niet gelukt om beide partijen over te halen tot een verlenging van het bestand. Hierdoor kunnen de gevechten worden hervat.
Op de vlucht voor het geweld
Abdulwasea Mohammed is hulpverlener in Jemen en ziet met eigen ogen de schrijnende situatie. Hij vertelt: “Jemen was al het armste land in de regio. Het conflict heeft de situatie alleen maar verslechterd. De economie ligt plat; de helft van de medische klinieken is buiten gebruik; veel infrastructuur is onherstelbaar beschadigd.” Dit laatste heeft een grote impact omdat 70% van de Jemenitische bevolking in afgelegen gebieden woont. Zonder medische faciliteiten en goede wegen is het dus extra moeilijk om mensen de zorg te bieden die nodig is. Daar komt nog eens bij dat Jemen bezaaid ligt met landmijnen. Kinderen en mensen op de vlucht worden het vaakst slachtoffer van deze oorlogswapens.
En er zijn nogal wat mensen op de vlucht: 4,3 miljoen in totaal. 80% van hen zijn vrouwen en kinderen. Velen verblijven in een van de 150 kampen in het land. Daar wonen ze vaak al jaren, zonder uitzicht op terugkeer naar hun woonplaats. De situatie in deze kampen is over het algemeen slecht. Er is geen privacy, hygiëne of werkgelegenheid. Abdulwasea Mohammed: “Deze mensen hebben alles verkocht om in leven te blijven. Eerst hun huis of vee, dan hun spullen. Nu hebben nu niets meer. Ze zijn totaal afhankelijk van humanitaire hulp.”
Oxfam Novib in Jemen
Oxfam Novib is al jaren actief in Jemen. We werken samen met organisaties en hulpverleners uit Jemen, om daadwerkelijk te kunnen bieden wat nodig is. We richten ons daarbij op drie pijlers:
- Humanitaire hulp. In de kampen is er behoefte aan de primaire benodigdheden: water, sanitair, voedsel en veiligheid. Oxfam biedt hulp voor de korte termijn, bijvoorbeeld met voedselpakketten. Maar we richten ons ook op de lange termijn. Zo herstellen we watervoorziening systemen, zodat burgers later ook zelf water kunnen halen.
- Gender justice. We werken samen met verschillende vrouwenorganisaties en versterken de stemmen van vrouwen. Het verbeteren van vrouwenrechten is direct bedoeld voor Jemenitische vrouwen en gemarginaliseerde groepen, maar indirect ook voor de rest van de bevolking. Want samenlevingen met gendergelijkheid zijn veiliger voor iedereen.
- Civil society. Jemenitische burgers hebben steeds minder bewegingsvrijheid, letterlijk en figuurlijk. Oxfam werkt samen met Jemenitische maatschappelijke organisaties, zodat deze een groter bereik hebben en hun werk op een veilige manier kunnen doen.
Hoop voor de toekomst
In april van dit jaar kwam er enigszins onverwacht een vredesbestand. Dit leidde tot een afname in geweld. Er waren nog steeds incidenten, maar het bestand voelde als een mijlpaal. Veel burgers konden voor het eerst in lange tijd rustig slapen, zonder bang te zijn voor nachtelijke bombardementen. En mensen konden redelijk veilig binnen het land reizen, bijvoorbeeld voor medische zorg. Het vliegveld van Sanaa werd voor het eerst geopend sinds 2016. Nu is het bestand afgelopen. Ferran Puig: “We zien nu al dat de humanitaire situatie verslechtert. Een gebrek aan geld maakt het moeilijk om hier adequaat op te reageren. Maar we houden hoop dat het bestand wordt hernieuwd.” Daarbij ziet hij ook een rol weggelegd voor de internationale gemeenschap, waaronder Nederland.
Rol voor Nederland en de internationale gemeenschap
Nederland kan met name een belangrijke rol spelen bij de (her)introductie van een mensenrechtenaccountability mechanisme. Dit mechanisme identificeert mensenrechtenschendingen en kan worden ingezet om de straffeloosheid in Jemen tegen te gaan. Nederland was bij de Verenigde Naties initiatiefnemer van een dergelijk mechanisme in 2016, maar dat is vorig jaar ten einde gelopen. Een meerderheid van de Human Rights Council stemde toen om het mechanisme niet te verlengen. Er is nog niets voor in de plaats gekomen. Ferran Puig: “Nederland heeft een sterke focus op het beschermen en promoten van mensenrechten wereldwijd. Ik wil jullie dan ook vragen om het mensenrechtenaccountability mechanisme weer op te pakken. En vooral ook om te lobbyen, zodat andere landen meewerken aan dit belangrijke middel.”
Sta ook achter de mensen in Jemen
Oxfam Novib zet zich wereldwijd in voor gelijkheid. Zeker ook in Jemen. Wij kunnen ons werk blijven doen dankzij jouw support. Jouw bijdrage maakt het verschil!
