Wereldwijd neemt de rijkdom toe, maar die rijkdom wordt steeds ongelijker verdeeld

• 31 januari 2017

Nog nooit was de ongelijkheid in de wereld zo groot en hoe kun je dat beter bewijzen dan door het duizelingwekkende cijfer dat de 8 rijkste mannen in de wereld, meer bezitten dan de armste 3,6 miljard!

De reacties op het, vorige week, door Oxfam Novib gepubliceerde rapport An Economy for the 99%, waren overweldigend. Nog nooit behaalde Oxfam Novib wereldwijd zoveel aandacht voor een van haar publicaties. En dat is belangrijk, want de wereldwijde impact van ongelijkheid is enorm.

De wereld wordt rijker... en ongelijker

In het jaar 2000 kwamen wereldleiders 8 (millennium) ontwikkelingsdoelstellingen overeen die 15 jaar later (in 2015 dus) behaald moesten zijn. Hieronder het halveren van het aantal mensen dat leeft met honger, basisonderwijs voor alle jongens en meisjes en het terugbrengen met 2/3e van kindersterfte. Een belangrijke conclusie in 2015 was dat er op een aantal van deze doelen grote vooruitgang was geboekt.

Statistieken bevestigen zelfs dat de wereld in de laatste decennia alleen maar rijker is geworden. Uit recente studies van de Wereldbank blijkt dat echter de vooruitgang in het bestrijden van armoede juist gevaar loopt door groeiende ongelijkheid. De wereld mag dan wel rijker zijn geworden, die rijkdom wordt echter steeds ongelijker verdeeld.

7 van de 10 mensen leven in een land waar het gat tussen rijk en arm de laatste 30 jaar is toegenomen. Niet voor niets hebben overheden daarom in de herzien doelstellingen in 2015 (de Sustainable Development Goals) een doel opgenomen, waarin landen zich expliciet ten doel stellen om extreme ongelijkheid binnen en tussen landen tegen te gaan.

Door ongelijkheid te bestrijden, verslaan we armoede

Voor Oxfam Novib is de strijd tegen ongelijkheid, onlosmakelijk verbonden met onze doelstelling om armoede te verslaan. Extreme armoede valt namelijk niet uit te roeien als extreme ongelijkheid niet wordt aangepakt. 700 miljoen mensen zouden armoede al hebben kunnen ontvluchten als er meer actie was ondernomen tegen extreme ongelijkheid. Het gegeven dat de 8 rijkste mannen op aarde net zoveel bezitten als de 3,6 miljard armste mensen geeft aan hoe scheef de verdeling van rijkdom wereldwijd is. Veel mensen onder die 3,6 miljard zijn vreselijk arm en/of behoren tot de kwetsbaarste groepen binnen de samenleving. 1 op de 4 leeft in India, 1 op de 5 in Sub-Sahara Afrika. Ongeveer 70% van het totaal leeft in lage inkomenslanden, slechts 1% van de ‘armste’ 3,6 miljard woont in Noord-Amerika en 8% in Europa.

Kritiek

In de afgelopen dagen klinkt er ook kritiek op het door Oxfam Novib gepresenteerde rapport. Zo zouden we de rijke mensen te hard aanpakken, maar het grappige is dat een aantal van die 8 rijkste mannen, onze boodschap juist onderschrijven: zo zeggen Bill Gates en Warren Buffet dat het de eerste verantwoordelijkheid is van miljardairs om hun belasting te betalen, en ze roepen zelfs op tot hogere belastingen voor de allerrijksten.

Verder wordt er kritiek geuit op het feit dat onze cijfers schulden meenemen (waaronder studentenleningen, maar ook schulden van armere mensen), maar zelfs als je die mensen met netto schulden buiten beschouwing laat, dan nog is het vermogen van slechts 56 rijkste mensen gelijk aan het vermogen van de armste helft van de wereldbevolking. Dit is toch bizar in een wereld waarin 1 op 10 mensen nog steeds met minder dan 2$ per dag rond moet komen en 1 op de 9 hongerig naar bed gaat.

Overigens stellen kregen wij ook de kritiek dat onze cijfers niet overdreven, maar juist te conservatief zouden zijn. Er zit ook een groot verschil tussen de ongelijkheid tussen landen, en binnen landen.

Samenhang tussen economische, sociale en politieke ongelijkheid

Belangrijk is ook de samenhang te zien tussen economische, sociale en politieke ongelijkheid. Niet alleen meer vermogen, maar ook macht is bovenmatig geconcentreerd in de handen van een rijke elite. En in veel ontwikkelingslanden is privaat en kwalitatief vaak beter onderwijs alleen weggelegd voor de rijkere elite, terwijl armere groepen aangewezen zijn op het vaak veel schraler openbaar onderwijs. Ons rapport geeft een beschrijving van deze problematiek en van de fundamentele veranderingen in beleid die daarom nodig zijn.

Oxfam Novib strijdt wereldwijd tegen extreme ongelijkheid: dat doen we door in onze campagnes mensen te mobiliseren, maar uiteindelijk juist ook door constructief de dialoog aan te gaan met overheden en bedrijven. Dan kijken we naar vragen als hoe komen we tot een rechtvaardiger (inter)nationaal belastingsysteem, hoe zorgen we voor gelijke toegang tot onderwijs en gezondheidszorg en hoe realiseren we eerlijke lonen? Wij spreken overheden en bedrijfsleven daarop aan en werken hieraan samen met maatschappelijk middenveld wereldwijd.

Wij hopen dat we ook de komende jaren op jullie steun kunnen rekenen.