EU-lidstaten zwakken wet tegen arbeidsuitbuiting af, merendeel bedrijven buiten schot
Zojuist keurden de EU-landen nieuwe Europese regels voor Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO), de Corporate Due Diligence Directive (CSDDD), goed. Deze wetgeving heeft tot doel bedrijven verantwoordelijk te maken voor de schade die ze toebrengen aan mens en milieu, maar het merendeel van de Europese bedrijven blijft buiten schot. Door de sterke conservatieve bedrijvenlobby bij de EU-landen is de wet aanzienlijk uitgekleed.
Anouk Franck, Oxfam Novib IMVO-expert: "Het goede nieuws is dat de bedrijvenlobby van Business Europe en hun bondgenoten er niet in is geslaagd een baanbrekende wetgeving compleet te dwarsbomen. Deze uitgeklede wet blijft een belangrijke mijlpaal, want de grootste bedrijven moeten eindelijk schoon schip maken. Het slechte nieuws is dat de EU-landen hun oren hebben laten hangen naar het conservatieve bedrijfsleven: de EU-landen hebben de regels enorm afgezwakt om machtige bedrijven te vriend te houden. Hierdoor is Europa's zelfverklaarde status als voorvechter van milieubescherming en mensenrechten beschadigd.
"Op dit moment zetten onverantwoordelijke bedrijven een duurzame toekomst voor ons allen op het spel. Ze maken enorme winsten over de ruggen van gemeenschappen, arbeiders en kleinschalige boeren overal ter wereld. Bovendien is besloten dat deze wet pas in 2029 van kracht wordt voor alle bedrijven. De lijst van bedrijven die moeten voldoen aan de wetgeving is enorm uitgekleed. Daardoor onstnappen meer dan duizenden bedrijven aan hun verantwoordelijkheid.
“Alle ogen zijn nu gericht op de EU-parlementariërs. Zij moeten deze wet nu zo snel mogelijk aannemen. Nog meer uitstel kan alleen maar leiden tot verdere afzwakking onder druk van de bedrijvenlobby.”
Noot voor de redactie
- Anouk Franck is beschikbaar voor commentaar en interview.
- Contact: Jules van Os, persvoorlichter Oxfam Novib, 06-51573683
De EU-landen hebben vandaag de volgende wijzigingen aangebracht in het akkoord van december 2023:
Een drastische vermindering van het aantal bedrijven dat aan de regels zal moeten voldoen. Alleen bedrijven met meer dan 1.000 werknemers en een jaaromzet van 450 miljoen euro komen in aanmerking, tegenover de eerder afgesproken grens van 500 werknemers en 150 miljoen euro. Dit betekent dat minder dan 5.500 Europese bedrijven zich aan de wet hoeven te houden, tegen naar schatting 17.000 volgens de overeenkomst van december.
Als de wet tegen eind 2024 in werking treedt, zullen de meeste bedrijven (ruim 1.000 werknemers en 450 miljoen euro omzet) pas vanaf 2029 aan de regels moeten voldoen. Alleen de grootste Europese bedrijven, met meer dan 5.000 werknemers en 1.5 miljard euro omzet moeten vanaf 2027 aan de regels voldoen. Voor bedrijven met meer dan 3.000 werknemers en 900 miljoen euro omzet, geldt dit vanaf 2028. Voor niet-Europese bedrijven, gelden alleen hun omzet-drempels binnen de EU.
Bedrijven hebben minder verplichtingen om hun impact op mensenrechten en het milieu te controleren, omdat ze de impact van hun downstream-activiteiten (klanten) niet hoeven te monitoren in relatie tot de verwijdering van hun producten of afval, inclusief de ontmanteling van het product, de recycling, compostering of het storten ervan.
Bedrijven hoeven hun bestuurders niet langer aan te moedigen om klimaattransitieplannen door te zetten via financiële beloningen.
Overheden kunnen de rol van vakbonden en NGO's beperken bij het ondersteunen van slachtoffers van bedrijfsmisbruik om gerechtigheid te zoeken.
Wat gebeurt er daarna?
De Commissie juridische zaken (JURI) van het Europees Parlement zou in de komende weken moeten stemmen om de deal te ratificeren. Het voltallige parlement zou zijn definitieve goedkeuring moeten geven door middel van een plenaire stemming in april.
De EU-landen zullen de wetgeving later dit jaar officieel goedkeuren. Zij zullen deze om moeten zetten naar nationale wetgeving en hem ten uitvoer moeten brengen voordat deze kan worden gehandhaafd.
Hoe zijn we hier gekomen?
In maart 2021 verwelkomde Oxfam het blauwdrukvoorstel van het Europees Parlement voor EU-regels voor due diligence.
In februari 2022 diende de Europese Commissie haar voorstel in. Oxfam bestempelde het als een verre schreeuw van wat nodig is.
In december 2022 zijn de EU-landen het eens geworden over hun standpunt voor deze nieuwe EU-wet. Ze hebben een toch al zwak voorstel van de Commissie afgezwakt.
In juni 2023 waren de EU-parlementariërs het eens over hun standpunt en stuurden ze een gemengde boodschap naar overlevenden van bedrijfsmisbruik.
In december 2023 bereikten de EU-landen, het Europees Parlement en de Europese Commissie een gemeenschappelijk akkoord over de wet, wat een belangrijke mijlpaal was, maar financiers van fossiele brandstoffen en sectoren die bol staan van arbeidsuitbuiting bespaarde.
In februari 2024 trok Duitsland zijn steun aan de deal in. Dit zorgde ervoor dat andere EU-landen hun standpunt heroverwogen en de ratificatie van de wet door EU-ambassadeurs blokkeerden.
Meer dan 100.000 mensen ondertekenden een petitie ter ondersteuning van de EU-regels voor due diligence.
Maatschappelijke organisaties in heel Europa en de rest van de wereld, evenals honderden bedrijven, bedrijfsverenigingen en investeerders, spraken hun steun uit voor de wetgeving.
Italiaanse en Duitse bedrijfsorganisaties hebben hun regeringen ook opgeroepen om de overeenkomst te handhaven en de wetgeving aan te nemen.
