Extreme armoede dreigt voor 263 miljoen meer mensen in 2022
Wereldwijd loopt ruim een kwart miljard meer mensen wereldwijd groot risico om dit jaar in extreme armoede te belanden. Dit wordt veroorzaakt door de effecten van de coronapandemie, de toenemende wereldwijde economische ongelijkheid en de stijgende prijzen voor voedsel en energie door de oorlog in Oekraïne, zo stelt Oxfam Novib vandaag in haar nieuwe rapport.
Het nieuwe Oxfam-rapport "First Crisis, then Catastrophe", gepubliceerd voorafgaand aan de voorjaarsbijeenkomsten van de Wereldbank en het IMF in april, laat zien dat tegen het einde van dit jaar 860 miljoen mensen in extreme armoede kunnen vervallen en rond moeten komen van minder dan $ 1,90 per dag. Met het rapport worden landen als Nederland opgeroepen ontwikkelingslanden te steunen door middel van grotere hulpbudgetten en de aanpak van de crisis onder meer te bekostigen uit eerlijke belastingen en de aanpak van belastingontwijking.
Op basis van onderzoek van de Wereldbank schat Oxfam Novib in dat door de stijgende voedselprijzen 65 miljoen meer mensen te maken krijgen met extreme armoede. Bovenop de eerdere voorspelling van de Wereldbank dat door de coronapandemie, in combinatie met groeiende ongelijkheid al 198 miljoen mensen in extreme armoede zouden vervallen vergeleken met de periode voor de pandemie, brengt dit het totaal op 263 miljoen meer extreem armen — dat zijn evenveel mensen als de bevolking van het VK, Frankrijk, Duitsland en Spanje samen. Dit doet het resultaat van twee decennia armoedebestrijding teniet.
Esmé Berkhout, beleidsexpert Oxfam Novib: “De toename van het aantal crises en extreme armoede is niet toevallig. Te lang zijn politieke keuzes gemaakt voor een economisch beleid dat de rijken bevoordeelt en de armsten structureel in de kou laat staan. Er is veel te weinig geinvesteerd in sociale vangnetten, zorg en een duurzaam voedselsysteem. Ondertussen betalen de allerrijksten nauwelijks belasting en is een krachtige aanpak van de klimaatcrisis steeds vooruit geschoven. De extreme ongelijkheid en armoede die dit met zich heeft meegebracht heeft samenlevingen extreem kwetsbaar gemaakt voor onverwachte gebeurtenissen en crises, zoals nu door de sterke stijging van voedsel- en energieprijzen.”
De wereldwijde voedselprijzen bereikten in februari 2022 een recordhoogte en overtreffen de piek tijdens de crisis van 2011. Mensen in armoede worden enorm getroffen door de opeenvolgende crises. Voedselkosten maken voor arme mensen een groter deel uit van hun uitgaven. Waar deze in rijke landen goed zijn voor 17 procent van de consumentenbestedingen, is dat in Sub-Sahara Afrika 40 procent. Mensen worden in toenemende mate gedwongen tot pijnlijke keuzes, zoals die tussen het betalen van eten, verwarming of zorgkosten. Grote internationale bedrijven uit de olie-, gas- en naar verwachting ook de voedselsector maken ondertussen recordwinsten.
De toestand voor miljoenen mensen in onder meer Oost-Afrika, de Sahel, Jemen en Syrië is bijzonder schrijnend. Maar liefst 28 miljoen mensen in Oost-Afrika lopen het risico op extreme honger. Zo’n 10,5 miljoen mensen in de Sahellanden Burkina Faso, Tsjaad, Mali, Mauritanië en Niger worden geconfronteerd met hoge niveaus van honger en ondervoeding.
Madelon Meijer, landbouwexpert Oxfam Novib: “De toegenomen honger en ondervoeding in de wereld vraagt om meer hulp nu voor de getroffen landen en regio’s maar ook om een structurele aanpak. Met name kleinschalige boeren vormen een cruciale schakel in het bevorderen van voedselzekerheid in ontwikkelingslanden. De benodigde investeringen in de kleinschalige landbouwsector zijn echter decennia-lang achtergebleven. Nederland en andere internationale donoren moeten meer steun geven aan het versterken van lokale markten en voedselketens in ontwikkelingslanden, zodat ze minder afhankelijk worden van voedselimporten en steeds terugkerende prijsfluctuaties.”
Oxfam roept wereldwijd landen op tot :
- Invoering van progressieve belastingen, waaronder eenmalige en permanente vermogensbelastingen om een eerlijk en duurzaam herstel te financieren en een sterke aanpak van belastingontwijking en -ontduiking. In Argentinië leverde een eenmalige 'miljonairsbelasting' ongeveer $ 2,4 miljard op. Ook zou er een extra belasting moeten komen op buitengewone winsten gemaakt door grote bedrijven die profiteren van de crisis. Oxfam schatte dat een dergelijke belasting op slechts 32 superwinstgevende multinationals in 2020 $ 104 miljard aan inkomsten had kunnen genereren.
- Schuldverlichting. Voorkomen moet worden dat de armste landen worden gedwongen te snijden in essentiele overheidsuitgaven om schuldeisers uit rijke landen te betalen. Het kwijtschelden van schulden zou alleen al in 2022 meer dan $ 30 miljard aan fondsen kunnen vrijmaken voor 33 landen die een hoog risico lopen om in de problemen te komen door schulden.
- Additionele middelen voor Oekraine en de opvang van vluchtelingen. Zorg dat hulp voor Oekraine niet ten koste gaat van hulpgelden voor andere regio’s waar crisis heerst.
- Geef ontwikkelingslanden meer financiele ruimte door toewijzing van speciale trekkingsrechten (SDR), zonder landen met nieuwe schulden te belasten of bezuinigingsmaatregelen op te leggen. De G20 beloofde 100 miljard dollar aan SDR's te leveren, maar tot nu toe is er slechts 36 miljard dollar toegezegd. Ook Nederland heeft maar een klein deel (2,5%) van haar trekkingsrechten toegezegd voor ontwikkelingslanden.
- Actie ondernemen om mensen te beschermen tegen stijgende voedselprijzen, onder meer door een mondiaal fonds voor Sociale Zekerheid op te richten om de armste landen te helpen inkomenszekerheid te bieden aan hun bevolking, en deze diensten te handhaven in tijden van ernstige crisis.
Noot voor redactie:
Esmé Berkhout, beleidsexpert Oxfam Novib, is beschikbaar voor interviews. De Oxfam briefing "First Crisis, then Catastrophe", is bijgesloten. Contact Jules van Os, Oxfam Novib persvoorlichting, 06-51573683.
De Wereldbank definieert extreme armoede als het moeten leven van minder dan $ 1,90 per dag.
De Wereldbank voorspelde dat door de pandemie het aantal mensen dat in extreme armoede leeft in 2022 met 198 miljoen mensen zou groeien. Deze projectie gaat ervan uit dat de Gini-coëfficiënt van inkomensongelijkheid in alle landen met twee procent zal toenemen. Het IMF, de Wereldbank en de OESO zijn het erover eens dat de pandemie de ongelijkheid hoogstwaarschijnlijk gaat vergroten.
De prognoses van Oxfam zijn gebaseerd op een analyse van de Wereldbank en onderzoek van het Center for Global Developent van de effecten van voedselprijzencrises in het verleden op armoede. Zie bijgevoegde briefing voor meer informatie.
Bevolking van Duitsland (83 miljoen), Frankrijk (67 miljoen), het VK (67 miljoen) en Spanje (47 miljoen) van de Wereldbank. Totaal: 264 miljoen.
Foto's en video uit Oost-Afrika zijn beschikbaar. Maar liefst 28 miljoen mensen in Oost-Afrika lopen het risico op extreme honger.
Gegevens over schuldaflossing zijn afkomstig van UNCTAD. De FAO schat de rekeningen voor de invoer van voedsel voor alle lage-inkomenslanden op $ 46 miljard (2021).
De coronacrisis kostte vrouwen over de hele wereld in 2020 minstens 800 miljard dollar aan inkomstenderving, wat overeenkomt met meer dan het gecombineerde BBP van 98 landen.
Download "Taxing Extreme Wealth" voor meer informatie over een jaarlijkse belasting voor 's werelds miljonairs en miljardairs, wat het zou opleveren en wat het zou kunnen betalen.
Argentinië heeft 223 miljard pesos (ongeveer $ 2,4 miljard) geïnd door zijn eenmalige pandemische vermogensbelasting.
Oxfam schatte dat een 'pandemische winstbelasting' op 32 superwinstgevende wereldwijde bedrijven in 2020 $ 104 miljard aan inkomsten had kunnen genereren om de pandemie aan te pakken. Download Oxfams rapport “Power, Profits and the Pandemic” voor meer informatie.
Sommige regeringen overwegen om hun hulpfondsen, die voor andere crises zijn bestemd zijn, te gebruiken om de kosten van Oekraïense hulp te dekken. Oxfam meldt dat de EU haar humanitaire financiering aan bijvoorbeeld Oost-Timor meer dan gehalveerd heeft en dat sommige donoren hebben aangegeven dat ze hun hulp aan Burkina Faso met 70 procent zullen verminderen, terwijl andere West-Afrikaanse landen soortgelijk nieuws horen. Tegelijkertijd wordt West-Afrika geconfronteerd met de ergste voedselcrisis in tien jaar, met meer dan 27 miljoen mensen die honger lijden.
SDR's worden verdeeld op basis van de quota-aandelen van landen bij het IMF. Als zodanig heeft de SDR-uitgifte van $ 650 miljard bijna $ 400 miljard aan extra reserves opgeleverd aan de rijkste economieën ter wereld, $ 230 miljard aan middeninkomenslanden en $ 21 miljard aan lage-inkomenslanden. Afgelopen oktober beloofden de G20-landen om $ 100 miljard aan SDR's opnieuw toe te wijzen aan "kwetsbare landen waarvan de economieën hard zijn getroffen door de COVID-19-crisis".
