Rijke landen claimen klimaatfinancieringsdoel te halen, echte waarde blijft sterk achter
Rijke landen claimen nu dat zij in 2022 bijna $ 116 miljard aan klimaatfinanciering beschikbaar hebben gesteld aan ontwikkelingslanden. Daarmee zouden zij voor het eerst hebben voldaan aan de jaarlijks toegezegde $ 100 miljard, zoals afgesproken op de klimaattop in Kopenhagen in 2009. De werkelijke waarde van klimaatfinanciering door rijke landen wordt door Oxfam echter geschat op $ 28 à 35 miljard. Dit is minder dan een derde van het bedrag dat wordt gerapporteerd door rijke landen. Een groot deel van dit bedrag bestaat uit leningen, sommige zelfs tegen winstgevende rentetarieven, die bijdragen aan de groeiende schuldenlast van ontwikkelingslanden. Ook worden door rijke landen bedragen opgevoerd voor klimaatfinanciering die in werkelijkheid weinig met dit doel te maken hebben. Dit blijkt uit de nieuwe Oxfam-analyse die vandaag gepubliceerd wordt.
"Om die $ 35 miljard in perspectief te plaatsen: zoveel geld verdienen olie- en gasbedrijven slechts in zes dagen", zegt Hilde Stroot, klimaatexpert van Oxfam Novib. "Rijke landen schieten al jaren tekort om hun belofte, om genoeg geld beschikbaar te stellen voor klimaatactie in ontwikkelingslanden, waar te maken. Claims dat ze nu op schema liggen met hun financiële bijdrage kloppen gewoonweg niet. De landen waar het geld naar toe moet gaan worden nu driedubbel gestraft. Ten eerste door klimaatschade waarvoor zijzelf de kosten moeten ophoesten, ten tweede worden zij getroffen door de klimaatcrisis waaraan zij nauwelijks hebben bijgedragen. En ten slotte door de rente die zij moeten betalen over hun klimaatleningen waardoor ze nog dieper in de schulden komen."
Klimaatfinanciering is vaker bij internationale klimaatonderhandelingen, zoals tijdens de VN-klimaattoppen, een twistpunt. De aanhoudende verschillen tussen de financiële beloften van rijke landen en de werkelijke bedragen die ontwikkelingslanden ontvangen, ondermijnen het onderling vertrouwen tussen landen om de klimaatonderhandelingen succesvol te laten verlopen. Het daadwerkelijke bedrag dat voor klimaatfinanciering beschikbaar is, is van essentieel belang om klimaatactie in veel landen echt mogelijk te maken. Veel lage inkomens landen kampen nu al met enorme schade door klimaatverandering. Zonder adequate klimaatfinanciering is het voor deze landen moeilijk, zo niet onmogelijk, om zich aan te passen aan en bij te dragen aan het tegengaan van klimaatverandering.
In het Hoofdlijnenakkoord van het nieuwe kabinet worden miljarden bezuinigd op het budget voor ontwikkelingssamenwerking, daaronder valt ook de Nederlandse bijdrage aan klimaatfinanciering. "Als rijk land met een historisch grote CO2-uitstoot, zou Nederland zijn klimaatfinanciering juist stevig moeten verhogen. In plaats van fors te bezuinigen zou Nederland juist verantwoordelijkheid moeten nemen voor de kosten van klimaatmaatregelen in ontwikkelingslanden. Door achter de dijken weg te duiken lossen we het wereldwijde klimaatprobleem niet op", zo stelt Stroot.
"Mensen en landen zijn nu al slachtoffer van recordhittegolven, extreme stormen en overstromingen, daarom is eerlijke klimaatfinanciering zo hard nodig. Leningen die worden verstrekt onder het mom van klimaathulp zijn oneerlijk. De armste landen ter wereld mogen niet financieel gedwongen worden om op te draaien voor een klimaatcrisis die ze niet hebben veroorzaakt," aldus Stroot.
Later dit jaar komen landen opnieuw bijeen op de volgende VN-klimaatconferentie, de COP29, in Baku, Azerbeidzjan, om te onderhandelen over een nieuw wereldwijd doel voor klimaatfinanciering, de New Collective Quantified Goal. Oxfam roept op niet de fouten te herhalen die gemaakt zijn bij de eerdere toezegging van $ 100 miljard per jaar, maar zorg er in plaats daarvan voor dat rijke landen aanzienlijk meer klimaatfinanciering verstrekken, meer verantwoording afleggen en hun financiering transparanter maken.
Noot voor redactie
De schattingen van Oxfam zijn gebaseerd op origineel onderzoek van INKA Consult en Steve Cutts met behulp van de nieuwste OESO-datasets voor klimaat gerelateerde ontwikkelingsfinanciering voor 2021 en 2022. De cijfers worden afgerond op de dichtstbijzijnde 0,5 miljard.
Volgens de nieuwe gegevens van de OESO zeggen rijke landen dat ze in 2022 115,9 miljard dollar aan klimaatfinanciering hebben gemobiliseerd voor landen in het Zuiden. Bijna $ 92 miljard van het gerapporteerde bedrag werd verstrekt als overheidsfinanciering. In 2022 werd 69,4 procent van de overheidsfinanciering verstrekt in de vorm van leningen, in 2021 67,7 procent en in 2020 71,1 procent.
Volgens UNEP worden de fondsen die nodig zijn voor aanpassing in lage- en middeninkomenslanden dit decennium geschat op tussen de $ 215 miljard en $ 387 miljard per jaar.
Volgens het IEA verdienden olie- en gasexploratie- en productiebedrijven in 2023 $ 2,4 biljoen aan netto-inkomsten. Dit komt overeen met $ 6,57 miljard per dag, of $ 39,45 miljard in zes dagen.
