Macht grote zaadveredelaars neemt toe, Octrooibureau keurt omstreden patenten goed
Morgen tekenen Oxfam Novib en No Patents on Seeds!, samen met Nederlandse veredelaars, protest aan tegen de toekenning van een omstreden patent door het Europees Octrooibureau. Het ingediende bezwaar heeft tot doel het omstreden patent te beëindigen. Het patent verleent de Duitse multinational KWS het monopolie over mais die goed bestand is tegen kou. Onderzoek van No Patents on Seeds! toont aan dat in 2022 ongeveer honderd van dergelijke omstreden patenten op natuurlijke eigenschappen van planten zijn aangevraagd door werelds grootste zadenmultinationals.
Precies 3 jaar geleden kwam het Europees Octrooibureau met goed nieuws: Planten en dieren verkregen via klassieke veredeling mogen niet meer gepatenteerd worden. Nu heeft KWS toch een patent toegekend gekregen op mais die goed gedijt in koudere gebieden zoals Noord-Europa. Grietje Raaphorst van het bedrijf Nordic Maize Breeding uit Friesland is erg bezorgd: “Met patenten zoals deze kan geen enkele veredelaar vrijelijk nog nieuwe maisrassen meer ontwikkelen. De vrijheid om te veredelen komt hiermee ten einde.”
Volgens Christoph Then van No Patents on Seeds! heeft KWS de nieuwe patentregels simpel weten te ontlopen: “Technische processen zoals nieuwe gentechnologie en methoden als CRISPR/Cas worden genoemd om de indruk te wekken van een technische vinding. Deze technieken werden echter niet toegepast en zijn bovendien niet nodig om de planten te maken”. Maar het Europees Octrooibureau vindt de huidige technische beschrijving van KWS dus voldoende om een patent toe te kennen.
“Hiermee hebben bedrijven een grote maas in de wet gevonden”, aldus Bram de Jonge van Oxfam. “Bedrijven kunnen nu met minieme inspanning een ‘technisch sausje’ toevoegen aan het proces van kruising en selectie waardoor planten en dieren toch weer gepatenteerd kunnen worden als ‘uitvindingen’.”
Een patent geeft de houder het alleenrecht om het gepatenteerde materiaal te produceren en te verkopen. Andere veredelaars moeten dus toestemming vragen – en betalen – om het gepatenteerde materiaal te mogen gebruiken. Het zijn vooral de grootste multinationals die de hoge kosten van patenten en de noodzakelijke juristen kunnen betalen en daarmee hun marktpositie versterken. Inmiddels hebben de vier grootste zaadbedrijven al meer dan de helft van de wereldhandel in zaaizaad in handen. Daarnaast mogen boeren de zaden van gepatenteerde rassen niet hergebruiken.
“Dat is vooral problematisch voor kleinschalige boeren in ontwikkelingslanden die geen geld hebben om ieder jaar nieuw zaaizaad te kopen.” stelt De Jonge van Oxfam. “Zij komen in de problemen als ze, zonder daar afdracht voor te betalen, toch gepatenteerde zaden gebruiken. Gezien de huidige voedselcrisis in de wereld, is het zaak de toegang tot zaden zo breed mogelijk te houden, met name voor zelfvoorzienende, kleinschalige boeren. Om de honger effectief aan te pakken moeten zij in staat gesteld worden zelf nieuwe rassen te ontwikkelen, die bijvoorbeeld beter tegen droogte kunnen, en zo hun weerbaarheid tegen klimaatverandering vergroten. Dat vereist een vrije toegang tot de genenpool; patenten op zaden blokkeren dat juist”.
Noot voor redactie:
Bram de Jonge, beleidsadviseur zaden van Oxfam Novib, is beschikbaar voor interviews, contact Jules van Os, persvoorlichting Oxfam Novib, 0651573683.
Het bezwaarschrift en het NPOS-patentonderzoek worden dinsdag gepresenteerd aan Kamerleden, veredelaars, ambtenaren, boeren en andere geïnteresseerden in Nieuwspoort (16 Mei, 12.00-14.00 uur). Om 09:30 zullen Oxfam Novib en No Patents on Seeds een kleine demonstratie houden voor het Europese Octrooibureau in Rijswijk en het patentonderzoeksrapport aldaar overhandigen.
