Mensenrechtenorganisaties zeer kritisch over nieuwe EU-asielplan
Het voorstel van de Europese Unie om in landen buiten Europa opvangcentra voor migranten te openen, is onmenselijk en in strijd met de Europese regelgeving. Oxfam Novib, Artsen zonder Grenzen, Vluchtelingenwerk Nederland, Pax en Stichting Vluchteling zijn bezorgd over het voorstel dat de bescherming van kwetsbare mensen niet vooropstelt. De hulp- en mensenrechtenorganisaties sturen vandaag een brandbrief aan de Tweede Kamer. Zij roepen het Nederlandse kabinet op het voorstel tijdens de plots ingelaste EU-top aanstaande zondag niet te steunen zolang het plan de mensenrechten van asielzoekers niet waarborgt. In plaats van het Europese voorstel moet er werk worden gemaakt van een solidair en menswaardig Europees asielbeleid.
Voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk heeft een zogenaamd ‘external processing’ voorstel op tafel gelegd. Dit betekent dat een aantal landen, buiten Europa, kampen inrichten waar asielaanvragen afgehandeld zullen worden. Alleen vluchtelingen zouden vervolgens mogen doorreizen naar Europa; wat er met anderen zal gebeuren is onduidelijk. Het voorstel past in een trend van ‘Fort Europa’, waarin de verantwoordelijkheid voor de bescherming van vluchtelingen steeds verder wordt afgeschoven op landen buiten de EU.
Artsen zonder Grenzen directeur Nelke Manders zegt, namens de organisaties: “Als Europa de fundamentele rechten van asielzoekers binnen de EU al niet kan waarborgen, dan zal dat in centra buiten Europa nog moeilijker zijn. Het wordt tijd dat de EU-leiderschap toont en een asielsysteem inricht dat recht doet aan waar Europa voor staat: menselijkheid, solidariteit en gedeelde verantwoordelijkheid.”
Het nu voorliggende plan van EU-voorzitter Tusk is een symptoom van een falend EU-beleid. Net zoals het sluiten van grenzen, het gesol met asielzoekers op de Middellandse Zee, het gebrek aan bereidheid om binnen EU de verantwoordelijk te delen, en de deplorabele staat waarin asielzoekers in zogenaamde ‘hotspots’ in Italië en Griekenland worden vastgehouden. Dit beleid van de EU wordt gekenmerkt door paniekvoetbal en gebrek aan leiderschap, vinden de hulporganisaties.
Voorstellen tot het afschuiven van asielaanvragen naar landen buiten Europa zijn niet nieuw. Adviescommissies van de Nederlandse overheid en andere experts* hebben keer op keer gewezen op de grote bezwaren die aan ‘external processing’ in centra buiten Europa kleven. Zolang het niet duidelijk is onder welk recht dergelijke centra opereren, wie er verantwoordelijk is voor het afhandelen van de asielstatus en wat er gebeurt met afgewezen asielzoekers zullen mensen die vervolging, armoede en oorlog ontvluchten een groter risico lopen op mishandeling en uitbuiting.
De bescherming van asielzoekers zou bij de EU-top voorop moeten staan, zeker nu er wereldwijd meer vluchtelingen dan ooit zijn. De hulp- en mensenrechtenorganisaties roepen het Nederlandse kabinet dan ook op de bescherming van mensenrechten prioriteit te geven. Dat kan niet zonder onafhankelijke monitoring en bindende afspraken voor grootschalige hervestiging. De organisaties sturen vandaag een brief naar de Tweede Kamer waarin zij het Kabinet vragen dit voorafgaand aan de top toe te zeggen en anders het voorstel van Tusk niet te steunen.
*Zie bijvoorbeeld het advies van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken, ‘External Processing. Voorwaarden voor het in behandeling nemen van asielaanvragen buiten de Europese Unie’ (december 2010), en Maarten den Heijer, ‘Europe and Extraterritorial Asylum’ Chapter 7 (Bloomsbury Publishing, maart 2012)
