Miljardairs rijker dan 60 procent van de wereldbevolking

• 20 januari 2020

Vooral vrouwen de dupe van extreme ongelijkheid

Ruim 2.000 miljardairs zijn rijker dan de 4,6 miljard mensen die 60 procent van de wereldbevolking uitmaken. Dit stelt Oxfam Novib vandaag in haar nieuwe rapport over economische ongelijkheid dat voorafgaand aan het World Economic Forum in Davos, de jaarlijkse top van politici, wereldleiders en zakelijke elite, gepubliceerd wordt.

Het jaarlijkse Oxfam Novib-rapport, 'Time to Care', over mondiale economische ongelijkheid laat zien hoe het huidige economische stelsel de groeiende ongelijkheid aanwakkert en zo de verschillen tussen arm en rijk doet toenemen. Terwijl het aantal miljardairs wereldwijd de afgelopen 10 jaar is verdubbeld, blijven vooral vrouwen en meisjes in ontwikkelingslanden door de extreme ongelijkheid gevangen in armoede. Zo bezitten de 22 rijkste mannen in de wereld meer rijkdom dan alle vrouwen in Afrika.

Michiel Servaes, algemeen directeur Oxfam Novib: ‘Extreme ongelijkheid is diep onrechtvaardig en het gevolg van politieke keuzes. Miljoenen vrouwen en meisjes hebben hierdoor nauwelijks vooruitzichten om hun leven te verbeteren. Terwijl superrijken en multinationals steeds minder belasting hoeven te betalen komt in veel landen goede gezondheidszorg en onderwijs onder druk te staan. Bijna de helft van de wereldbevolking moet rondkomen van 5,5 US dollar per dag of minder- vaak slechts een doktersrekening verwijderd van terugval in armoede.’

Nederland.
Nederland speelt hier als belastingparadijs voor multinationals een zeer kwalijke rol in. Uit internationaal onderzoek bleek dat in 2018 een kleine 10% van de winst die multinationals wereldwijd wegsluizen om belasting te ontlopen in Nederland terecht komt. ‘Ons land moet belastingontwijking nu echt uitbannen. Laat Rutte naar Davos afreizen met de boodschap dat wij voortaan het goede voorbeeld geven. Dat multinationals niet langer wegkomen met allerlei rekentrucs en Nederland stopt met de race naar de bodem, met steeds lagere winstbelastingen,’ aldus Servaes.

Enkele conclusies uit het rapport:

• 2.153 miljardairs zijn rijker dan 4,6 miljard mensen die 60 procent van de wereldbevolking uitmaken.
• Zeven van de tien mensen wereldwijd wonen in een land waar de kloof tussen arm en rijk de laatste 30 jaar is gegroeid.
• Slechts 4 procent van alle belastingopbrengsten wereldwijd is afkomstig van vermogensbelasting. Daarnaast lopen landen wereldwijd jaarlijks miljarden euro’s mis door belastingontwijking en ontduiking.
• Wereldwijd daalt het aantal mensen dat in extreme armoede leeft maar mede als gevolg van toenemende ongelijkheid gaat deze afname veel te traag. Ongeveer 735 miljoen mensen leven in extreme armoede en bijna de helft van de wereldbevolking moet rondkomen van $5.50 of minder per dag.

Vrouwen en ongelijkheid.
“Vrouwen en meisjes in armoede worden zwaar benadeeld door het huidige economische systeem zo blijkt uit ons nieuwe rapport. Ze besteden het merendeel van hun tijd aan koken, schoonmaken en de zorg voor kinderen en ouderen. Onbetaald zorgwerk is één van de 'verborgen motoren' van onze economieën in dienst van een systeem dat winsten weg laat vloeien naar grote bedrijven en hun aandeelhouders. Deze vrouwen en meisjes hebben geen of weinig tijd om een opleiding te volgen, of om een fatsoenlijk inkomen te verdienen. Zij zitten vast aan de onderkant van de economie’.

Het rapport ‘Time to Care’ vraagt in het bijzonder aandacht voor het feit dat veel vrouwen en meisjes in ontwikkelingslanden in armoede gevangen blijven.

• 42 procent van de vrouwen wereldwijd hebben geen betaalde baan vanwege zorgtaken, voor mannen is dat maar 6 procent.
• Vrouwen nemen wereldwijd een geschatte 3/4de deel van het onbetaalde werk op zich en 2/3de van het betaalde zorgwerk – vaak onder relatief slechte werkomstandigheden en tegen lage lonen.
• Mannen bezitten 50 procent meer vermogen dan vrouwen.
• Vrouwen zijn ondervertegenwoordigd in politieke en economische posities. Wereldwijd is slechts 18% van de ministers en 24% van de parlementariërs vrouw.
• De druk op zorg, zowel onbetaald als betaald, zal in het komende decennium toenemen naarmate de wereldbevolking groeit en ouder wordt. Naar schatting 2,3 miljard mensen hebben zorg nodig tegen 2030 - een toename van 200 miljoen sinds 2015.

Servaes: “Het is duidelijk dat het roer om moet om te voorkomen dat ook in 2030 nog honderden miljoenen mensen in extreme armoede leven. Regeringen moeten nu aan de slag om extreme ongelijkheid en armoede aan te pakken. Overheden, waaronder ook de Nederlandse overheid, moeten zich inzetten voor meer menselijke economieën, economieën die voor iedereen werken en niet alleen voor een rijke elite en grote bedrijven.’

Noot voor redactie:
Het volledige rapport, Time to Care, de methodologie en de dataset zijn onder embargo beschikbaar. Het rapport is onder embargo bijgesloten. Deze dataset bevat informatie over vermogensongelijkheid in afzonderlijke landen wereldwijd, inclusief Nederland. Michiel Servaes, algemeen directeur Oxfam Novib, is beschikbaar voor interviews, contact Jules van Os, persvoorlichting Oxfam Novib, 0651573683.

De berekeningen van Oxfam zijn gebaseerd op de meest actuele en uitgebreide beschikbare gegevensbronnen. Cijfers over het aandeel van rijkdom komen uit de Global Wealth Databook 2019 van het Credit Suisse Research Institute. Cijfers over de allerrijksten in de samenleving komen uit Forbes ’Billionaires 2019.

Ongelijkheid in Nederland: Er bestaat nog steeds een flink gat tussen rijke en arme huishoudens in Nederland, maar dat gat is wel iets kleiner geworden. De 10 procent huishoudens met het meeste vermogen hebben samen 876 miljard euro. Dat is 62 procent van al het vermogen in Nederland bij elkaar. Dat blijkt uit nieuwe voorlopige cijfers van het CBS over 2018 die eind vorig jaar bekend werden.

Volgens onderzoek van Zucman et al. ontduiken superrijken in rijke landen tot 30% van de belasting die ze zouden moeten betalen en volgens onderzoek van de VN lopen ontwikkelingslanden jaarlijks zo’n 100 miljard mis door belastingontwijking door multinationals.

Eind augustus 2019 besloot het kabinet de verlaging van de winstbelasting een jaar uit te stellen. Volgens het belastingplan 2020 daalt het tarief op winsten vanaf €200.000 van 25% naar 21.7% in 2021. Een definitief besluit over de verlaging moet nog worden genomen, zo heeft D66 aangegeven dat de verlaging van tafel moet als de lonen niet stijgen. Oxfam Novib bepleit dat de verlaging hoe dan ook van tafel gaat. De wereldwijde trend van lagere belasting op winst en vermogens (en de daarmee gepaard gaande verschuiving van de rekening naar lagere-inkomensgroepen) draagt bij aan extreme ongelijkheid.

Oxfam maakt deel uit van de Fight Inequality Alliance, een coalitie van sociale bewegingen, milieuorganisaties, vrouwenrechtenorganisaties, vakbonden en NGOs. In meer dan 30 landen zoals in India, Kenia, Mexico, Pakistan, Zuid-Afrika, Oeganda en het VK, zal deze alliantie, gelijktijdig met het World Economic Forum, via evenementen en bijeenkomsten aandacht vragen voor economische ongelijkheid. Deze evenementen en bijeenkomsten vinden plaats tussen 18 en 25 januari. www.fightinequality.org 

Op dit moment vraagt de Alliantie ‘Samen werkt het’ via de campagne "de grootste onderneming van Nederland" aandacht voor het feit dat er ook in Nederland sprake is van gebrek aan waardering, salaris en pensioen voor miljoenen mensen die zich dagelijks onbetaald inzetten. Voor vrouwen in Nederland is onbetaald werk 17x vaker een reden om geen betaald werk de doen dan voor mannen.