NGO’s na evaluatie bankenconvenant: wetgeving nodig voor eerlijk beleid
De evaluatie door de onafhankelijke monitoringscommissie van het bankenconvenant onderstreept dat duidelijke wetgeving nodig is om banken en bedrijven met respect voor mensenrechten te laten opereren. Dat stellen maatschappelijke organisaties Oxfam Novib, PAX, Amnesty International en Save the Children, die betrokken waren bij het Bankenconvenant in reactie op het eindrapport van de commissie.
De commissie stelt in haar eindrapport dat niet vast te stellen is “of en zo ja hoe het convenant heeft geleid tot daadwerkelijke verandering in de praktijk voor individuen en gemeenschappen”. Deze pijnlijke conclusie is vooral het gevolg van de weigering van banken tot enige transparantie over hun klanten en hoe zij mensenrechtenschendingen trachten te voorkomen, of ingrijpen als het mis gaat. “Ten onrechte” en met “een gebrek aan ambitie” verschuilen banken en de Nederlandse overheid zich achter argumenten om de status quo intact te laten, aldus de commissie.
Aan dit convenant werkten Nederlandse banken zoals ING, Rabobank en ABN AMRO, de overheid, vakbonden en de maatschappelijke organisaties Amnesty International, Oxfam Novib, PAX en Save the Children mee. Het is het eerste convenant dat nu wordt beëindigd.
Michiel Servaes, directeur van Oxfam Novib en woordvoerder namens de vier organisaties: “Toen onze organisaties en de banken in 2016 dit convenant ondertekenden hadden wij gezamenlijk de ambitie om binnen drie jaar zichtbare resultaten te boeken voor mensen in ontwikkelingslanden. De banken publiceren inmiddels betere rapporten, maar het streven om concrete misstanden in ontwikkelingslanden aan te pakken, is mislukt. De slachtoffers van mensenrechtenschendingen kopen niets voor mooie rapporten. Er moet nu echt iets gaan veranderen voor mensen die de dupe zijn van verkeerde praktijken.”
De kritiek op de banken in het eindrapport van de onafhankelijke monitoringscommissie is hard. Zo wordt in het rapport geconstateerd dat Nederlandse banken betere rapportages publiceren dan drie jaar geleden, maar als het gaat over hun zakelijke relaties in landen waar mensenrechten geschonden worden, houden ze de kaarten dicht tegen de borst. De banken beroepen zich te vaak op klantvertrouwelijkheid om geen inzicht te geven in het handelen met hun klanten, zo oordeelt de commissie. De gesloten houding van de banken tegenover maatschappelijke organisaties heeft het vertrouwen tussen de partijen in het convenant ondermijnd.
Ook de overheid, die zich sinds 2013 sterk maakt voor het invoeren van convenanten, treft volgens de monitoringscommissie blaam. De Nederlandse overheid heeft in VN- en OESO-verband een verantwoordelijkheid om Nederlandse bedrijven actief aan te sporen om mensenrechten te respecteren, binnen en buiten de grenzen. Op grond hiervan hadden de maatschappelijke organisaties verwacht dat de overheid in dit convenant meer ambitie en leiderschap zou tonen. Door te veel en te lang te vertrouwen op vrijwilligheid en papieren werkelijkheden bij banken en bedrijven, heeft de overheid haar verantwoordelijkheid ontlopen. Op signalen en verzoeken van de NGOs om tijdens de looptijd van het convenant meer (politieke) druk op de deelnemers te zetten is helaas niet gereageerd.
“Als de regering echt vooruitgang wil, dan moet ze niet langer vanaf de zijlijn toekijken, maar wetgeving invoeren, die bedrijven zoals de banken dwingt hun verantwoordelijkheid te nemen. We blijven intussen de banken aansporen tot verandering en staan open voor geloofwaardige en concrete oplossingen”, concludeert Servaes.
Noot voor de redactie:
- Afzenders van dit persbericht zijn: PAX, Amnesty International, Save the Children en Oxfam Novib. Het volledige eindrapport is hier beschikbaar.
- Michiel Servaes, Directeur Oxfam Novib, is beschikbaar voor verdere toelichting namens de vier betrokken maatschappelijke organisaties:. Contact: Ruud Huurman, persvoorlichting Oxfam Novib, 0651175316.
- Het bankenconvenant is een overeenkomst gesloten in 2016 tussen de Nederlandse overheid (BUZA en MinFin), Nederlandse banken (zoals ING, Rabobank en ABN AMRO, de Nederlandse Vereniging van Banken, de vakbonden FNV en CNV en een viertal NGOs: Amnesty International, Oxfam Novib, PAX en Save the Children. Het bankenconvenant is het tweede convenant dat is getekend en het is het eerste convenant dat volledig is afgerond. De convenanten zijn in 2013 door de toenmalige Minister Ploumen voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking in het leven geroepen als onderdeel van de beleidsnota ‘Wat de wereld verdient: Een nieuwe agenda voor hulp, handel en investeringen’.
