NGO’s stappen opnieuw naar de rechter om te zorgen dat de Staat het F-35 vonnis volledig uitvoert
Oxfam Novib, PAX en The Rights Forum starten opnieuw een kortgeding tegen de Nederlandse Staat. De organisaties concluderen dat de staat de eerdere uitspraak niet correct uitvoert door niet iedere uit- en doorvoer van F-35 onderdelen met mogelijke eindbestemming Israël te staken. Zij betreuren dat pogingen om de regering tot helderheid en volledige naleving te bewegen geen resultaat hebben gehad.
Dat Nederland moet stoppen met de door– en uitvoer van F-35-onderdelen naar Israël besliste het gerechtshof in Den Haag op 12 februari 2024. Het Hof oordeelde toen dat er een duidelijk risico bestaat dat met de F-35-gevechtsvliegtuigen van Israël ernstige schendingen van het humanitaire oorlogsrecht worden gepleegd in Gaza. De regering heeft sindsdien de verantwoordelijkheid om iedere export waarvoor dit risico bestaat te doen stoppen.
Rolien Sasse, directeur van Vredesorganisatie PAX vindt de gang naar de rechter onvermijdelijk: “Dagelijks sterven kinderen en burgers in Gaza door bombardementen. Daar wordt ook de F-35 bij ingezet. Het is onaanvaardbaar dat de Staat ondanks het glasheldere arrest van het gerechtshof niet alle leveringen van F-35 onderdelen met eindbestemming Israël tegenhoudt. Wij betreuren dat opnieuw de gang naar de rechter nodig is om te zorgen dat de Staat het vonnis volledig uitvoert en er alles aan doet om de leveringen te stoppen.”
Liesbeth Zegveld, advocaat namens de drie organisaties: "Israëlische F-35's worden in de VS gebouwd met Nederlandse onderdelen. Iedere F-35 begint in Hoogeveen, bij Fokker. Dat mag niet en de Staat weet dat. Daarom vragen we de rechtbank een dwangsom op te leggen aan de Staat zodat het iedere export van F-35 onderdelen met eindbestemming Israël ook daadwerkelijk stopt."
Het European Regional Warehouse in Woensdrecht is verantwoordelijk voor de distributie van F-35 onderdelen naar afnemers in Europa en Israël. Nederlandse bedrijven, waaronder Fokker, maken ook onderdelen voor de F-35 gevechtsvliegtuigen. Vanuit Nederland worden de onderdelen geleverd aan Amerikaanse bedrijven die de F-35 bouwen. Ook bedrijven zoals Fokker mogen sinds de uitspraak van het Hof geen onderdelen meer leveren met eindbestemming Israël.
De drie organisaties hebben diverse pogingen ondernomen om opheldering te krijgen van de regering, maar hebben uiteindelijk slechts een afschrift van een Kamerbrief ontvangen. Daarin en in andere publieke uitingen wordt een evident beperktere uitleg van het arrest gehanteerd. Op vragen over de eindbestemming van in Nederland geproduceerde onderdelen voor F-35’s zijn geen antwoorden ontvangen.
Het kort geding wordt behandeld op 28 juni 2024 in Den Haag.
