Oxfam Novib: mogelijk Nederlandse wapens in Jemen

• 24 november 2015

In het Jemen conflict worden mogelijk Nederlandse wapens gebruikt. Dit blijkt uit een nieuw rapport van Oxfam Novib, dat verschijnt aan de vooravond van het Kamerdebat met minister Ploumen over Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.

Het rapport ‘Jemen heeft Vrede Nodig, geen Wapens’ stelt dat wapens die uit Nederland afkomstig zijn mogelijk worden gebruikt door de Saoedi-Arabië geleide coalitie (KSA) tegen de opstandelingen in Jemen. Ook worden via Schiphol en de Rotterdamse haven wapens doorgevoerd naar landen die militair bijdragen aan de coalitie, zonder dat daarvoor een vergunning nodig is.

Annick van Lookeren Campagne, senior humanitair beleidsmedewerker Oxfam Novib:'De bevolking van Jemen gaat gebukt onder een zware humanitaire crisis en schendingen van de mensenrechten zijn aan de orde van de dag. Nederland moet alles doen om te voorkomen dat Nederlandse wapens bijdragen aan deze mensenrechtenschendingen. Maar zoals zo vaak wegen economische belangen vooralsnog zwaarder. De Jemenieten hebben geen wapens nodig, maar vrede. De crisis in Jemen is een van de grootste van dit moment, maar de internationale aandacht is minimaal. Het is onacceptabel..'

Sinds de start van het conflict worden alle strijdende partijen beschuldigd van het schenden van mensenrechten en het internationaal humanitair recht, zoals willekeurige aanvallen en gebruik van explosieven in bewoonde gebieden.

Hoewel de Nederlandse regering niet direct betrokken is bij de militaire campagne in Jemen, is het risico groot dat wapens, munitie en militaire technologie, die Nederland aan partijen in het conflict leverde, worden ingezet tegen burgers, het bombarderen van ziekenhuizen en markten. Dit betekent dat met deze wapens de mensenrechten ernstig worden geschonden.

Het gaat om wapens als houwitsers, tank- en communicatiesystemen, gevechtsvliegtuigen en marine-doelzoek- en vuurleidingssystemen. Deze zijn eerder door Nederland verkocht aan landen als de Verenigde Arabische Emiraten, Jordanië en Saoedi-Arabië die militair bijdragen aan de coalitie die in Jemen vecht. De regering heeft de wapenexportcijfers over de eerste helft van 2015 nog niet openbaar gemaakt, maar nu is al duidelijk dat de in Jemen gebruikte wapens gelijk zijn aan de door Nederland geleverde wapens aan de coalitie.

Nederland is gebonden aan de European Union Council Common Position on Arms Exports en de VN Arms Trade Treaty, het Wapenhandelsverdrag. Deze verbieden leveranties wanneer de kans groot is dat wapens worden ingezet bij mensenrechtenschendingen en schendingen van het oorlogsrecht. 

Nederland is gebonden aan de European Union Council Common Position on Arms Exports en de VN Arms Trade Treaty, het Wapenhandelsverdrag. Deze verbieden leveranties wanneer de kans groot is dat wapens worden ingezet bij mensenrechtenschendingen en schendingen van het oorlogsrecht. 

Oxfam Novib roept de Nederlandse regering op om:

• De doorvoer van wapens aan de coalitie geleidt door Saoedi-Arabië vergunningsplichtig maken;
• Een onderzoek in te stellen of Nederlandse wapens zijn gebruikt in aanvallen waarbij burgers getroffen zijn en/of civiele infrastructuren;
• Een wapenembargo in te stellen ten aanzien van alle strijdende partijen in Jemen;
• De diplomatieke inzet verhogen om het conflict zo snel mogelijk te beëindigen door te pushen voor inclusieve en duurzame vredesbesprekingen;
• Alle mogelijke middelen inzetten om hulpgoederen het land in te krijgen om de humanitaire nood te lenigen.

Nederland is al ruim dertig jaar een van de grote hulpdonoren van Jemen, over de periode 2011 – 2015 bedraagt de jaarlijkse steun 20 miljoen euro. In 2015 heeft Nederland 22,8 miljoen dollar ingezet ten behoeve van humanitaire programma's. Ook minister Koenders van Buitenlandse Zaken gaf aan dat hij ernstig bezorgd is over de schendingen van de mensenrechten in Jemen waar 'vier van de vijf mensen in acute nood is'.

De strijd in Jemen zorgt voor een humanitaire ramp; 21 miljoen mensen, ruim 82% van de bevolking, heeft dringend water, voedsel- en medische hulp nodig. Toevoer vanuit de lucht, zee en over land is praktisch onmogelijk, waardoor voor zes miljoen mensen de hongersnood dreigt. Vijftien miljoen mensen hebben geen toegang tot basale medische voorzieningen en meer dan 2,3 miljoen mensen zijn sinds maart 2015 ontheemd geraakt. Sinds maart 2015 zijn 5700 mensen gedood, waaronder meer dan 800 vrouwen en kinderen.

Oxfam Novib is er van overtuigd dat voor het conflict in Jemen een politieke oplossing nodig is die alleen via onderhandelingen bereikt kan worden. Een oplossing die de basis van het conflict en de onhoudbare situatie van burgers aanpakt. Regeringen en donoren moeten de strijdende partijen oproepen tot een politieke oplossing van de crisis, de vredesonderhandelingen tussen de strijdende partijen volop steun geven, en wapenleveranties aan alle partijen te stoppen. Wapenleveranties aan elke betrokken partij in het conflict kan tot verdere escalatie leiden en de gevechten verlengen, waardoor Jemenieten kwetsbaarder worden voor geweld en schendingen van mensenrechten.

Oxfam Novib werkt al meer dan 30 jaar in Jemen en werkt aan een programma om meer dan een miljoen mensen te bereiken met hulp. 

• Annex Arms Yemen
• Yemen needs peace, not arms (november 2015)

Bron: Oxfam Novib, 25 november 2015