Patenten op zaden vormen grote bedreiging voor voedselzekerheid
Op woensdag 7 februari doet het Europese Octrooibureau (EPO) uitspraak over het bezwaarschrift dat No Patents on Seeds al in 2019, mede namens Oxfam Novib, heeft ingediend tegen het toekennen van een patent op sla aan het Nederlandse zaadveredelingsbedrijf RijkZwaan. Dit soort patenten zijn een bedreiging voor de vrije toegang tot zaden die van cruciaal belang is voor boeren wereldwijd om voedsel te kunnen produceren.
Nout van der Vaart, voedselexpert Oxfam Novib: “In Europa hebben we nu de afspraak dat patenten op gewone voedselgewassen verboden zijn. Dat is goed, omdat iedereen die de kwaliteit van gewassen, zoals sla, mais, of tarwe, wil verbeteren zo toegang houdt tot alle beschikbare soorten. Die brede toegang is belangrijk, om bijvoorbeeld nieuwe voedselgewassen te ontwikkelen die beter bestand zijn tegen schimmels en ziekten, drogere of juist nattere weersomstandigheden. In tijden van klimaatverandering en toenemende honger in de wereld is het onverantwoord de toegang tot zaden met patenten te beperken.’
Toch vinden bedrijven mazen in de wet om het bestaande patentverbod te omzeilen, en zich nieuw ontwikkelde eigenschappen in plantenrassen exclusief toe te eigenen. Ondanks het verbod heeft de EPO in de afgelopen jaren honderden patenten toegekend op gewone voedselgewassen, zoals mais, doordat bedrijven in de omschrijving van hun patentaanvraag een technisch foefje gebruiken om op die manier het ‘nieuwe’ gewas voor zichzelf te claimen.
In Europa mag nu alleen patent worden aangevraagd op planten die door genetische modificatie zijn ontwikkeld. Maar die gewassen zijn op dit moment niet toegestaan op de Europese markt en vallen onder strikte GMO-wetgeving. Het Europees Parlement stemt evenwel ook op 7 februari over een voorstel van de Europese Commissie om een nieuwe generatie GMO-technieken op de Europese markt toe te staan. Deze technieken en de planten die ermee worden ontwikkeld zijn niet te onderscheiden van gewone gewassen maar wel patenteerbaar. Dat maakt het voor boeren en veredelaars nog moeilijker: door gewone gewassen te gebruiken lopen zij ongevraagd het risico om inbreuk te maken op patenten, en hiervoor door de patenthouder aangeklaagd te worden.
Van der Vaart: “goedbedoelde voorstellen van het Europees Parlement om patenten op de nieuwe technieken te schrappen zullen weinig uithalen. Daar zouden verschillende wetten en internationale afspraken, zoals het Europese Patenten Convent voor moeten worden gewijzigd, wat op z’n minst jaren zou duren. Wat de EU nu wel kan doen is het Europese Octrooibureau er op wijzen het bestaand patentverbod beter te handhaven. Dat is de enige manier om een verdere monopolisering door de grote zaadbedrijven, die vooral zullen profiteren van patenten, tegen te gaan.”
Noot voor redactie:
Oxfam Novib voedselexpert Nout van der Vaart is beschikbaar voor interviews, contact Jules van Os, Oxfam Novib persvoorlichting, 0651573683.
https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/A-9-2024-0014_NL.html
Lees hier het persbericht van No Patents on Seeds over het patent op sla: https://www.no-patents-on-seeds.org/en/news/lettuce.
Lees hier het uitgebreidere achtergronddocument van No Patents on Seeds over het patent op sla: https://www.no-patents-on-seeds.org/en/lettuce.
Lees hier het nieuwsbericht van No Patents on Seeds over het patent op sla: https://www.no-patents-on-seeds.org/en/patent-cases/salad-hot-climate.
