Vermogen tien rijkste mannen verdubbeld in pandemie, 160 miljoen mensen extra in armoede
In de eerste twee jaar van de pandemie is het vermogen van de tien rijkste mannen ter wereld verdubbeld, van 700 miljard tot 1,5 biljoen dollar. In dezelfde periode zijn meer dan 160 miljoen mensen extra in armoede terecht gekomen, een dramatische stijging en pijnlijke trendbreuk met voorgaande jaren. Terwijl het gemiddelde inkomen van 99 procent van de wereldbevolking is achtergebleven, worden vooral vrouwen en andere achtergestelde groepen hard geraakt. Vrouwen en meisjes verloren in 2020 gezamenlijk 800 miljard dollar aan inkomsten. Dit blijkt uit het nieuwe rapport dat Oxfam Novib gelijktijdig met de online start van het World Economic Forum publiceert. Het nieuwe kabinet moet extreme ongelijkheid en toenemende armoede in de wereld stevig aanpakken, zo stelt Oxfam Novib.
“De obscene rijkdom van de allerrijksten is nauwelijks te bevatten. Tijdens de pandemie verdienden deze tien mannen 15.000 dollar per seconde of 1,3 miljard dollar per dag", zo stelt Michiel Servaes, algemeen directeur Oxfam Novib. "Het feit dat ze nu samen zes keer meer vermogen bezitten dan de armste 3,1 miljard mensen legt de extreme ongelijkheid in de wereld bloot. Het is zaak om dit aan te pakken en te investeren in een duurzame en rechtvaardige economie. Ook Nederland heeft hier een rol te vervullen, maar die urgentie zien we nauwelijks nog terug in het coalitieakkoord dat deze week in de Tweede Kamer wordt besproken. Als het gaat om internationale solidariteit, de aanpak van belastingontwijking en een eerlijke verdeling van vaccins moet de ambitie echt omhoog.”
Nieuw rapport: versnelling extreme ongelijkheid met ernstige gevolgen
Het nieuwe Oxfam-rapport ‘Inequality Kills‘ stelt dat het vermogen van miljardairs wereldwijd sinds het begin van de pandemie sneller is toegenomen dan in de voorafgaande 14 jaar. Met een toename van 5 biljoen dollar is dit de grootste gemeten stijging ooit. Zelfs als er een eenmalige “Bezos belasting” zou worden geheven van 99 procent op de toename van rijkdom van de 10 rijkste mannen, dan nog zouden zij 8 miljard dollar meer aan vermogen bezitten dan vóór de start van de pandemie. Ook in Nederland is het gat tussen de allerrijksten en de meerderheid van de bevolking groot. Het opgetelde vermogen van de 2.120 rijkste Nederlanders is groter dan dat van de 10 miljoen armste.
Dat de mondiale extreme ongelijkheid ernstige gevolgen heeft blijkt uit de berekening dat deze bijdraagt aan de dood van minstens 21.000 mensen per dag. Dit is een conservatieve inschatting op basis van het aantal sterfgevallen wereldwijd die te wijten zijn aan gebrek aan toegang tot betaalbare gezondheidszorg, gender-gerelateerd geweld, honger en de gevolgen van klimaatverandering. Vooral vrouwen en meisjes, mensen van kleur en LHBTQIA+ers zijn de dupe.
“De extreme rijkdom van miljardairs staat in schril contrast met de situatie van miljarden vrouwen en meisjes wereldwijd. Zij verloren in 2020 gezamenlijk 800 miljard dollar aan inkomsten en miljoenen vrouwen en meisjes hebben hun baan of kans op scholing verloren. Daarnaast werden vrouwen en andere achtergestelde groepen meer geconfronteerd met huiselijk geweld, versterkt door de lockdowns. Ongelijkheid op deze schaal blijft een keuze, het gebeurt niet toevallig. Door corona worden de zwakke punten van onze economische structuren nog verder uitvergroot,” aldus Servaes.
Vaccinongelijkheid als katalysator
De verwachting is dat de ongelijkheid tussen landen de komende tijd verder gaat toenemen, mede door de houding van rijke landen, waaronder Nederland. Zo weigert de EU steun voor het tijdelijk opheffen van vaccinpatenten waardoor slechts 8,6% van de inwoners van Afrika is gevaccineerd. De kans om te overlijden als je besmet raakt met het coronavirus is in ontwikkelingslanden ongeveer twee keer zo groot als in rijke landen, mede door onder-investering in de zorg. Ook zetten internationale instellingen, zoals het IMF, ontwikkelingslanden onder druk om te bezuinigen op sociale uitgaven.
“De volhardende positie van de EU in haar weigering om patenten vrij te geven zodat ook armere landen hun bevolking kunnen vaccineren is de grootste schande van deze tijd. De keuze om private winsten van farmaceuten boven een eerlijke verdeling van vaccins te plaatsen is zowel immoreel als kortzichtig, gezien de mutaties van het virus die ook hier toeslaan”, aldus Servaes.
Oxfam roept rijke landen als Nederland op om extreme ongelijkheid krachtig te bestrijden en de positie van vrouwen en andere achtergestelde groepen wereldwijd te versterken, door:
- Extreme vermogens hoger te belasten en belastingontwijking, die onder meer via landen als Nederland plaatsvindt en waardoor ontwikkelingslanden jaarlijks miljarden dollars mislopen, aan te pakken.
- De aanpak van belastingontwijking wordt in het coalitieakkoord wel genoemd maar nauwelijks ingevuld. De eerste uitspraken van de nieuwe staatssecretaris wekken nog weinig vertrouwen dat Nederland afstand doet van onze positie als doorsluisland.
- Te voldoen aan internationale afspraken over ontwikkelingsbudgetten en in het bijzonder meer steun te geven aan activisten en organisaties die zich inzetten voor het versterken van de positie van vrouwen en andere achtergestelde groepen wereldwijd.
- Het nieuwe kabinet voert een beperkte verhoging van het OS-budget door, maar het grootste deel hiervan gaat naar asielopvang in Nederland. Ook worden genderongelijkheid en vrouwenrechten niet in de buitenlandparagraaf genoemd.
- In te zetten op gelijke toegang tot vaccins wereldwijd en te investeren in universele toegang tot publieke basisvoorzieningen als gezondheidszorg. Nederland en andere rijke landen moeten zorgen dat farmaceuten patenten en kennis delen. Deze zijn nota bene met publieke middelen ontwikkeld.
- Het nieuwe kabinet lijkt vast te houden aan het COVAX initiatief, dat echter bewezen onvoldoende is om alle armen wereldwijd te bereiken, en in het coalitieakkoord staat geen enkele toezegging dat Nederland zich gaat inspannen voor een tijdelijke opschorting van patenten voor vaccins.
- Rijke landen moeten hun CO2-uitstoot zeer fors terugdringen en de beloofde $100 miljard per jaar leveren voor klimaatfinanciering in ontwikkelingslanden.
- Het is positief dat de nieuwe regering van plan is om de CO2 uitstoot met 60% terug te dringen, maar Nederland draagt nog te weinig bij aan klimaatfinanciering voor arme landen. Ook moet er een fonds komen voor het compenseren van de klimaatschade die ontwikkelingslanden nu al ondervinden.
Dit alles moet onderdeel zijn van een omslag naar een rechtvaardige economie waarin welzijn en duurzaamheid en daarmee de aanpak van extreme ongelijkheid voorop staat.
Noot voor redacties:
Michiel Servaes, algemeen directeur Oxfam Novib, is beschikbaar voor interviews. Contact Jules van Os, Oxfam Novib persvoorlichting, 06-51573683
Bijgevoegd het Oxfam-rapport “Inequality Kills”, de samenvatting en het methodologiedocument waarin wordt uiteengezet hoe Oxfam de statistieken in het rapport heeft berekend.
In de week van 17 t/m 21 januari 2022 komt het World Economic Forum (WEF) tijdens de ‘Davos Agenda’ vanwege de coronapandemie digitaal bijeen. Gabriela Bucher, directeur Oxfam International, vertegenwoordigt Oxfam tijdens de week van de "Davos Agenda".
De berekeningen van Oxfam zijn gebaseerd op de meest actuele en uitgebreide gegevensbronnen die beschikbaar zijn. Cijfers over de allerrijksten van deze wereld komen uit de Forbes-lijst van miljardairs in 2021. Cijfers over de verdeling van vermogen komen uit het Global Wealth Databook 2021 van het Credit Suisse Research Institute. Cijfers over de inkomens van 99 procent van de wereldbevolking zijn afkomstig van de Wereldbank.
Volgens Forbes hebben de 10 rijkste mensen, op 30 november 2021, hun vermogen zien groeien met $ 821 miljard dollar sinds maart 2020. De 10 rijkste mannen zijn: Elon Musk, Jeff Bezos, Bernard Arnault & familie, Bill Gates, Larry Ellison, Larry Page, Sergey Brin, Mark Zuckerberg, Steve Ballmer en Warren Buffet.
De COVID-19-crisis kostte vrouwen over de hele wereld in 2020 minstens 800 miljard dollar aan inkomstenderving, wat overeenkomt met meer dan het gecombineerde BBP van 98 landen.
Uit de recente Oxfam analyse van de corona-leningen van het IMF bleek dat het IMF bij landen systematisch aandringt om te bezuinigen, inclusief op lonen en publieke diensten, zodra de coronapandemie voorbij is. Zie Oxfam Rapport Adding Fuel to Fire
De CO2-voetafdruk van de rijkste 1 procent van de wereldbevolking is in 2030 naar schatting 30 keer te groot om de 1,5 °C -doelstelling van het Parijse klimaatakkoord te halen. Voor de armste helft van de wereldbevolking geldt dat zelfs als hun uitstoot groter wordt, het doel van 1,5 °C nog steeds haalbaar blijft. Download de studie "Confronting Inequality in 2030", in opdracht van Oxfam op basis van onderzoek uitgevoerd door het Institute for European Environment Policy (IEPP) en het Stockholm Environment Institute (SEI).
