Wat Nederland kan doen om een ramp te voorkomen in Afrika
Terwijl we worden geconfronteerd met de grootste economische ramp sinds de Tweede Wereldoorlog, heeft de Nederlandse regering vliegensvlug een noodplan gelanceerd voor banen en economie. Nederland heeft dan ook de financiële ruimte om de dreigende recessie te beperken. Veel landen in Afrika kennen deze luxe niet. Daar dreigt de crisis een economische en humanitaire ramp te worden.
Blog geschreven door Johan Langerock, belastingexpert bij Oxfam Novib.
In landen met dichtbevolkte sloppenwijken en een grote informele economie kan een lockdown grote gevolgen hebben. Anderhalve meter afstand houden is nauwelijks mogelijk en mensen kunnen het zich niet veroorloven om niet te werken. En als er geen reserves zijn in het overheidsbudget, dan zijn steunpakketten en noodmaatregelen voor de meest kwetsbaren uitgesloten.
De financiële ruimte die we in Nederland kennen, is er in veel landen gewoonweg niet. De meeste inkomsten in sub-Sahara Afrika komen uit de export van grondstoffen en producten voor de Europese markt. Nu de vraag daar daalt, kelderen de export en grondstofprijzen. Minder export betekent bovendien minder werkgelegenheid en minder belastinginkomsten. En dat terwijl – mede dankzij belastingparadijs Nederland – ontwikkelingslanden jaarlijks al 22 miljard euro aan belastinginkomsten mislopen.
Daarnaast zijn landen in Sub-Sahara Afrika afhankelijk van geldzendingen, de bedragen die geëmigreerde Afrikaanse werknemers naar hun familie op het continent sturen. Volgens de Wereldbank werd in 2018 zo’n 529 miljard dollar overgemaakt aan lage- en middeninkomenslanden. Deze sociale steun neemt in rap tempo af, omdat het voor die werknemers nu in Europa ook moeilijke tijden zijn.
Tot slot kunnen landen met instabiele lokale munteenheden alleen tegen ongunstige voorwaarden leningen afsluiten om hun economie te redden. En door gebrek aan vertrouwen in diezelfde munteenheden, vertrekken investeerders in deze onzekere tijden. Zo is er een enorme kapitaalvlucht ontstaan sinds het begin van de covid-19 crisis. Zo’n 90 miljard dollar vloeiden al weg uit ontwikkelingslanden.
Wat kunnen we hier in Nederland aan doen?
De welvaart in Nederland hebben we dankzij en samen met andere landen opgebouwd. Laten we die nu ook delen.Nederland moet solidair zijn voor zichzelf, met haar Europese partners en met de rest van de wereld.
Oxfam Novib roept op tot onbegrensde solidariteit en inzet. Zoals we in Nederland en in Europa alles op alles zetten om de gezondheidszorg op te schalen en de economie te redden, zo moeten we dat ook op wereldniveau doen. Nederland moet zich inzetten voor meer ontwikkelingshulp en samenwerking.
Nederland belastingparadijs moet zo snel mogelijk dicht. We herhalen nog maar eens: alle nog bestaande belastinglekken moeten dicht, stel strenge anti-ontwijkingsregels op en houd het tarief van de vennootschapsbelasting op 25%.
We moedigen de regering aan om zich verder uit te spreken voor het verlichten van de schuldenlasten van ontwikkelingslanden. Dit kan door de jaarlijkse afbetalingen van openstaande schulden op te schorten. Dat geld, een bedrag dat oploopt tot in miljarden, kan dan direct in gezondheidszorg worden geïnvesteerd.
Om te voorkomen dat de strijd tegen armoede dertig jaar terug in de tijd wordt geworpen, roepen we de Nederlandse overheid op om – samen met internationale partners – solidair te zijn met ontwikkelingslanden. Want niet alleen de coronacrisis is een probleem dat grenzen overschrijdt, ook de gevolgen van klimaatverandering zullen zich steeds meer laten gelden. Door daadkrachtig samen te werken, kunnen we veel leed en onrecht voorkomen.
