Zo werd Jumbo de eerste Nederlandse supermarkt die vrouwenrechten gaat ondersteunen
Wat Jumbo belooft en waarom dat zo belangrijk is.
Read this blog in English here.
Op 22 juni 2021 lanceerde Oxfam Novib haar nieuwe publicatie ‘Not in This Together’, als onderdeel van Oxfams internationale Behind the Barcodes campagne. Dit was de aftrap voor een reeks publieke acties van Oxfam Novib, gericht op het verbeteren van de positie van vrouwen in ontwikkelingslanden die ons eten produceren.
De lancering begon met een doorbraak bij de op een na grootste supermarkt van Nederland. Een dag voor de nieuwe acties en na intense gesprekken met Oxfam Novib publiceerde Jumbo een verklaring over vrouwenrechten op haar website. Jumbo erkent daarin het belang van gelijkwaardige behandeling van vrouwen en onderkent dat in werkelijkheid hun lonen vaak lager liggen dan die van mannen. De supermarkt zegt toe vrouwenrechten te gaan integreren in haar mensenrechtenbeleid en benoemt de concrete stappen die het daartoe gaat zetten, in lijn met Oxfams aanbevelingen op het gebied van vrouwenrechten.
In deze blog beschrijven we waarom deze aanbevelingen zo belangrijk zijn en welke stappen nog nodig zijn om uitbuiting van vrouwen uit onze boodschappen uit te bannen.
Waarom is beleid op vrouwenrechten belangrijk?
Oxfams nieuwe publicatie ‘Not In This Together’ laat zien dat vrouwen in de toeleveringsketens van supermarkten structureel worden gediscrimineerd en uitgebuit. Dit is een probleem dat terugkomt in de productie van alle voedselproducten die Oxfam heeft onderzocht: koffie uit Brazilië, Assamthee uit India, basmatirijst uit Pakistan, vis en garnalen uit Thailand en wijn uit Zuid-Afrika.
De structurele problemen waar vrouwen die ons voedsel produceren mee worden geconfronteerd, beschreven in Oxfams rapport, vragen om een structurele aanpak om ze op te lossen. Een beleid op vrouwenrechten met concrete tijdgebonden acties, in lijn met Oxfams aanbevelingen, is een belangrijke stap om dit te bereiken.
Wat ging hieraan vooraf?
Begin 2019 heeft Jumbo, nadat Oxfam in juni 2018 de Behind the Barcodes supermarktencampagne lanceerde, voor het eerst een mensenrechtenbeleid gepubliceerd. Ook heeft Jumbo de Women Empowerment Principles van de Verenigde Naties (UNWEPs) getekend, wat een duidelijk signaal afgeeft dat het bedrijf zich gaat inzetten voor het verbeteren van de positie van vrouwen.
Welke acties belooft Jumbo te nemen?
Jumbo zet nu een nodige volgende stap: de supermarkt erkent de specifieke uitdagingen voor vrouwen en zegt toe voor eind 2022 vrouwenrechten te integreren in haar mensenrechtenbeleid en de eigen bedrijfsvoering. Dat doet de supermarkt door met vakbonden en toeleveranciers in gesprek te gaan over het bevorderen van vertegenwoordiging van vrouwen en door vrouwenorganisaties te betrekken bij het formuleren van dit beleid. Dit laat zien dat Jumbo bereid is om niet alleen te leunen op social audits en certificeringen, maar op een betekenisvolle manier de relevante stakeholders wil betrekken bij haar mensenrechtenaanpak.
Door specifiek de verborgen en onbetaalde productieve taken van vrouwen te benoemen in haar toezeggingen, erkent Jumbo dat vrouwen essentieel zijn voor elke bloeiende productieketen en dat het bedrijf een rol heeft om ervoor te zorgen dat vrouwen in de toeleveringsketen een stem, keuzevrijheid en toegang tot goede posities en beloning hebben. Jumbo belooft ook meer transparantie voor eind 2021 over de ambities en acties van het bedrijf met betrekking tot diversiteit en inclusie in de eigen organisatie, in lijn met de UNWEPs. Daarmee laat Jumbo zien dat diversiteit en inclusie intrinsiek zijn verbonden met vrouwen- en mensenrechten en de aandacht van machtige spelers als supermarkten verdienen.
Jumbo zal voor eind 2022 een genderactieplan publiceren en rapporteren over de uitvoering ervan. Zij zal inzichten in de loonkloof tussen vrouwen en mannen publiceren en een actieplan om het verschil te verkleinen voor 3 hoogrisicovoedselproducten. Te vaak zijn de lonen van de arbeiders die ons voedsel produceren, inclusief die van mannen, op zichzelf te laag voor een fatsoenlijk bestaan. Jumbo zegt daarom ook toe om actie te ondernemen om minstens voor 3 voedselproducten de lage lonen te verbeteren.
Hierbij is het ook van belang dat Jumbo aangeeft om voor 3 hoogrisicovoedselproducten de toeleveranciers te ondersteunen om belemmeringen voor vertegenwoordiging van vrouwen op het werk weg te nemen. Want pas als vrouwen zich kunnen organiseren om hun belangen te beschermen en toegang hebben tot de onderhandelingstafel waar arbeidsvoorwaarden en lonen worden bepaald, zullen hun specifieke problemen en uitdagingen worden geadresseerd.
Aangezien de vrouwen die ons eten produceren te vaak slachtoffer zijn van geweld (met rampzalige gevolgen voor hun fysieke en mentale gezondheid), zijn de toezeggingen van belang om gender-gerelateerd geweld en intimidatie in haar voedselketens aan te pakken en om het klachtenmechanisme dat Jumbo opzet voor arbeiders in haar ketens aan te passen aan de behoeften van vrouwen. Dit laatste is zeer relevant, omdat de effectiviteit van zulke mechanismen valt of staat met hoe goed zij bereikbaar zijn en vertrouwd worden door degenen die melding moeten kunnen doen van misstanden.
Ten slotte zegt Jumbo toe haar invloed aan te wenden om vrouwenrechten te bevorderen, bijvoorbeeld door zich uit te spreken over de noodzaak van regulering. Dit is nodig om de machtige lobby van bedrijven die vrijwillige maatregelen in stand willen houden, tegen te gaan.
Op welke gebieden kan Jumbo meer doen?
Wij zien drie manieren waarop Jumbo meer kan doen:
- In haar vrouwenrechtenverklaring geeft Jumbo aan dat zij zich primair richt op haar verantwoordelijkheid als inkoper van eigenmerkproducten. In een due diligence aanpak op het gebied van mensenrechten wordt er van een bedrijf verwacht dat het prioriteiten stelt en deze verantwoordt op basis van de ernst en waarschijnlijkheid (salience) van de mensenrechtenrisico’s. Ook bij A-merken die Jumbo in haar schappen legt, kunnen mensenrechtenrisico’s een rol spelen en de supermarket heeft de verantwoordelijkheid om manieren te vinden om waar nodig haar invloed als inkoper van die producten aan te wenden.
- Een aantal toezeggingen doet Jumbo specifiek voor drie hoogrisicovoedselproducten. Van belang is dat de lessen die hieruit worden getrokken worden meegenomen in de aanpak van vergelijkbare risico’s bij andere producten.
- Op een aantal aspecten van Oxfams aanbevelingen heeft Jumbo geen concrete toezeggingen gedaan. Daar zullen we, onder andere via onze supermarktenranglijst en in gesprek met de supermarkt, aandacht voor blijven vragen. Zo zijn er de aanbevelingen om meer producten te kopen van bedrijven die door vrouwen worden geleid en het actief steunen van leveranciers bij het bieden van betere gezondheids- en veiligheidsvoorwaarden voor vrouwen.
Jumbo heeft een belangrijke stap gezet met het publiceren van haar verklaring op vrouwenrechten. Tegelijk is dit slechts het begin: de uitvoering van de toegezegde stappen is cruciaal. Oxfam Novib zal Jumbo nauwgezet volgen en waar mogelijk adviseren, in samenspraak met partners en vrouwenrechtenorganisaties in productielanden.
Oxfam Novib roept Albert Heijn, Aldi, Lidl en PLUS op om Jumbo’s voorbeeld te volgen
Jumbo heeft laten zien dat het mogelijk is om snel de eerste stap te zetten om vrouwenrechten beter te beschermen. Albert Heijns moederbedrijf Ahold Delhaize, Lidl en Aldi hebben net als Jumbo ook de UNWEPs getekend. Gezien de veelvoorkomende schending van vrouwenrechten in hun toeleveringsketens, is het hoog tijd voor deze supermarkten en PLUS om de belofte zich in te zetten voor vrouwenrechten in te lossen en concrete stappen te publiceren.
De stap van Jumbo en het feit dat andere supermarkten en voedselbedrijven nog niet zo ver zijn, laat zien dat een combinatie van maatschappelijke druk en overheidsregulering nodig is om mensenrechten te borgen in de toeleveringsketens van ons voedsel. Daarom roept Oxfam Novib, in samenwerking met andere Nederlandse NGOs en bedrijven in het Initiatief Duurzaam & Verantwoord Ondernemen, de Nederlandse overheid op om human rights due diligence wetgeving in te voeren, die zorgt voor een gelijk speelveld voor alle bedrijven die in Nederland opereren, en zich tegelijk in te zetten voor ambitieuze Europese IMVO-regels.
