COP27: klimaatverandering en ongelijkheid in 4 vragen
Klimaatverandering is niet meer van de toekomst, het is van vandaag. Op 6 november gaat in Egypte de belangrijke klimaattop COP27 van start. Oxfam Novib is ook van de partij. Maar waarom is klimaat eigenlijk een thema dat ons aan het hart gaat?
Als organisatie strijden we iedere dag voor gelijkheid, samen met activisten uit de hele wereld en onze trouwe supporters. En klimaat heeft alles met dit thema te maken. Oxfam Novib klimaatexpert Jacqueline Persson (zie foto): “Niet iedereen wordt in gelijke mate getroffen door klimaatverandering. De klimaatcrisis verergert de wereldwijde ongelijkheid." Onze strijd voor klimaatrechtvaardigheid in vier vragen.
1. Wat heeft het klimaat te maken met (on)gelijkheid?
Iedereen verdient een leefbaar klimaat. Of je nu woont in Europa of Afrika. Wereldwijd merken we allemaal de gevolgen van klimaatverandering; extreem weer komt steeds vaker voor, wat leidt tot mislukte oogsten en verwoeste huizen. Juist de meest kwetsbare landen worden het hardst geraakt. Zo kampt Pakistan op dit moment met grote overstromingen. En Oost-Afrika wordt geteisterd door de grootste droogte in jaren. Allemaal directe gevolgen van klimaatverandering. Deze mensen beschikken meestal niet over de middelen om zich hier tegen te weren. Terwijl de verwachting is dat klimaatschade alleen maar toeneemt. Dat werkt verdere ongelijkheid in de hand en leidt bijvoorbeeld tot een grotere kans op hongersnood.
Jacqueline Persson: “In veel van deze landen leven mensen van de landbouw of visserij; dat maakt hen extra kwetsbaar voor klimaatverandering. Ze zijn afhankelijk van vruchtbaar land, regenwater en een gezonde visstand. En dat is er, vanwege de opwarming van de aarde, steeds minder.” Uit een eerder Oxfam rapport bleek al de directe link tussen de klimaatcrisis en honger.
Bovendien: de mensen die nu het hardst worden geraakt door klimaatverandering, hebben er minst aan bijgedragen. Om Afrika als voorbeeld te nemen. Het hele continent draagt minder dan 3% bij aan de wereldwijde CO2-uitstoot. Maar Afrikaanse landen vangen wel de hardste klappen op en krijgen ook nog eens de rekening gepresenteerd. Dat is niet eerlijk. Europa en de Verenigde Staten hebben historisch gezien veruit het meeste bijgedragen aan klimaatverandering. In 2015 is daarom in het klimaatakkoord van Parijs afgesproken: de rekening hoort te liggen bij de vervuiler. Dat is klimaatrechtvaardigheid.
2. Hoe zet Oxfam Novib zich in voor het klimaat?
Oxfam Novib strijdt op verschillende manieren voor klimaatrechtvaardigheid. Wij werken altijd samen met partners en activisten, om zo het beste resultaat te krijgen. Een paar voorbeelden:
- We werken met mensen in kwetsbare landen zodat zij zich kunnen weren tegen de effecten van een veranderd klimaat. Door middel van trainingen aan boeren om bijvoorbeeld zelf eigen, sterkere zaden te kweken. Hierdoor zijn ze beter bestand tegen extreem weer en zijn ze ook in de toekomst verzekerd van een goede oogst.
- We staan achter klimaatactivisten. Met ons Activist Lab programma geven we bewust jonge activisten een podium. Wij vinden het namelijk belangrijk dat het klimaatdebat van iedereen is. Daarnaast werken we wereldwijd samen met moedige activisten. Een daarvan is Elizabeth Wathuti uit Kenia. Zij zet zich al jaren met succes in voor het klimaat en spreekt straks op de klimaattop wereldleiders toe over klimaatrechtvaardigheid.
- We lobbyen actief voor een scherper en eerlijker klimaatbeleid. Onze rapporten en publiekcampagnes over klimaatschade genereren veel media-aandacht. Dit zet dit thema ook op de politieke agenda. Zo staat het onderwerp klimaatschadefonds voor het eerst officieel op de agenda bij de aankomende klimaattop.
3. Waarom pleit Oxfam Novib voor een klimaatschadefonds?
Klimaatverandering richt nu al veel schade aan, en die klimaatschade gaat de komende jaren nog veel groter worden. Huizen, infrastructuur of de oogst gaan bijvoorbeeld verloren door een orkaan of overstroming. Landbouwgrond wordt onbruikbaar door de stijgende zeespiegel. Sommige plekken worden onleefbaar, waardoor bewoners zich gedwongen zien te verhuizen om elders een nieuw bestaan op te bouwen.
Dat kost allemaal veel geld. En de zwaarst getroffen landen hebben dat geld niet. Jacqueline: “Ook in Nederland zijn we kwetsbaar voor een stijgende waterspiegel, maar hier hebben we de middelen en expertise om daar iets tegen te doen. We investeren in dijken en waterkeringen. Dat is heel anders in een land als Pakistan. Naast het geld dat Pakistan nodig heeft om zich aan te passen aan klimaatverandering, zijn er nu ook nog miljarden nodig om de schade van deze watersnoodramp te boven te komen.”
Geld voor acute schade én voor de toekomst
In het klimaatakkoord van Parijs zijn wel afspraken gemaakt over klimaatfinanciering. Afgesproken is dat de rijke landen samen 100 miljard dollar per jaar bijeenbrengen voor klimaatactie in kwetsbare landen. Daarbij is afgesproken dat de ene helft van de financiering gaat naar adaptatie (landen weerbaarder maken tegen klimaatverandering) en de andere helft naar mitigatie (om economieën te verduurzamen en koolstofvrij te maken). Nog afgezien van het feit dat rijke landen deze 100 miljard nog altijd niet hebben overgemaakt, weten we ook dat dit bedrag bij lange na niet genoeg is. De kosten van adaptie liggen bijvoorbeeld véél hoger dan 50 miljard.
Bovendien is klimaatverandering niet iets van de toekomst; klimaatrampen gebeuren op dit moment en worden steeds frequenter. Daarom is er, naast geld voor adaptie en mitigatie, een klimaatschadefonds nodig voor acute klimaatschade. Rijke, industriële landen hebben een morele verplichting om de zwaarst getroffen gebieden te helpen. Want: de G20-landen zijn samen verantwoordelijk voor meer dan 75% van de wereldwijde CO2-uitstoot. Meebetalen aan een klimaatschadefonds is dus niet meer dan rechtvaardig.
4. Wat kan ik zelf doen in de strijd voor klimaatrechtvaardigheid?
Mensen die het minst hebben bijgedragen aan klimaatverandering, worden er het hardst door geraakt. En krijgen ook nog eens de rekening gepresenteerd. Vind jij dat ook oneerlijk? Sta dan samen met ons op voor een eerlijke en groene wereld.
