Vermogen 5 rijkste mannen verdubbeld, 5 miljard mensen armer

• 15 januari 2024

Oxfam Novib: “Roep groeiende ongelijkheid een halt toe”

Het vermogen van de vijf rijkste mannen ter wereld is sinds 2020 meer dan verdubbeld: van $ 405 miljard naar $ 869 miljard. Dit komt neer op een stijging van circa $ 14 miljoen per uur. In diezelfde periode zijn vijf miljard mensen alleen maar armer geworden doordat hun reële inkomen is uitgehold door hoge inflatie. Dit blijkt uit het jaarlijkse Oxfam-rapport over economische ongelijkheid wereldwijd dat vandaag bij de start van het World Economic Forum in Davos gepubliceerd wordt.

Ook in Nederland groeit de kloof. De gemiddelde Nederlander werkte in 2022 per saldo ruim 2 weken “onbetaald” door de toegenomen inflatie. Tegelijkertijd telde Nederland eind vorig jaar een recordaantal van 51 miljardairs. Oxfam Novib roept de nieuwe Tweede Kamer en de onderhandelende partijen op om de steeds groter wordende ongelijkheid een halt toe te roepen, te beginnen met de invoering van een permanente vermogensbelasting voor de superrijken.

Uit het nieuwe Oxfam ongelijkheidsrapport ‘Inequality Inc.’ blijkt dat:

• Miljardairs zijn $ 3,3 biljoen rijker dan in 2020 en hun vermogen is 3x sneller gegroeid dan de inflatie. 7 van de 10 grootste bedrijven worden bestuurd of zijn in handen van miljardairs. De rijkste 1 procent bezit 43 procent van alle wereldwijde financiële activa, zoals aandelen, obligaties en bank- en spaartegoeden.
• Tegelijkertijd zijn bijna 5 miljard mensen sinds 2020 armer geworden. Deze 60% van de wereldbevolking bezit slechts 2% van het totale mondiale vermogen. Als de huidige economische trends zich voortzetten, dient zich binnen tien jaar de eerste biljonair aan ($ 1.000.000.000.000), maar duurt het nog 229 jaar voordat armoede wereldwijd is uitgebannen.
• De lonen van bijna 800 miljoen werknemers wereldwijd houden geen gelijke tred met inflatie. Zij verloren daardoor de afgelopen twee jaar $ 1,5 biljoen. Dat zijn 25 dagen “onbetaald werk” per werknemer. In Nederland kwam dit neer op iets meer dan 2 weken.
• 148 van de grootste bedrijven ter wereld hebben vanaf juni 2022 tot juni 2023 samen $ 1,8 biljoen aan winst binnengehaald, dat is een stijging van 52 procent vergeleken met de gemiddelde nettowinst in 2018-2021. Voor elke $ 100 winst die 96 grote bedrijven boekten werd 82% uitbetaald aan aandeelhouders.

“Miljarden mensen worden geconfronteerd met economische tegenslagen als gevolg van inflatie en oorlog. Dit gaat ten koste van hun inkomen en bestaanszekerheid. Tegelijkertijd boeken bedrijven enorme winsten en worden vooral de superrijken alleen maar rijker. Deze extreme ongelijkheid is geen toeval. Doordat lonen achterblijven bij de inflatie, inkomen uit arbeid veel zwaarder wordt belast dan vermogen, en de belasting op bedrijfswinsten al jaren afneemt, wordt de kloof alleen maar groter, zowel wereldwijd als in Nederland", zo stelt Michiel Servaes, directeur Oxfam Novib.

Oproep aan nieuwe Tweede Kamer: vergroten bestaanszekerheid kan niet zonder aanpakken van groeiende ongelijkheid

Eén van de hoofdthema’s van de afgelopen verkiezingen was bestaanszekerheid. Voor de gemiddelde Nederlander staat de betaalbaarheid van en toegang tot essentiële voorzieningen zoals zorg en huisvesting onder druk. Ook de energierekening en de kosten voor boodschappen zijn steeds moeilijker op te brengen. Dit heeft alles te maken met de ongelijke verdeling van welvaart in Nederland.

• Zo bezit de rijkste 1% meer dan een kwart van het totale gezamenlijke vermogen van de Nederlandse huishoudens.
• In de eerste week van dit nieuwe jaar harkten de topbestuurders van Nederlandse multinationals al net zoveel binnen als een werknemer met het minimumloon in een jaar verdient.
• Bovendien betaalt de rijkste 1% relatief minder belasting dan de rest van Nederland. Dit komt doordat inkomen uit arbeid in Nederland zwaarder wordt belast dan inkomen uit vermogen. Dit betekent voor de rijkste 1% dat zij gemiddeld 20 tot 30% belasting betalen, terwijl de gemiddelde Nederlander uitkomt op circa 40%.

Michiel Servaes: "De belofte dat meer economische groei automatisch leidt tot meer welzijn en welvaart voor iedereen is al lang verbroken. Vooral grote bedrijven en de superrijken profiteren. Niet voor niets was 'graaiflatie' het woord van het afgelopen jaar. De harde cijfers uit ons rapport leggen dit nu bloot."

"Politici die pleiten voor meer bestaanszekerheid moeten beseffen dat dit alleen kan door een eerlijkere verdeling van welvaart. Zonder ingrijpen zal de scheefgroei alleen maar schever worden. 7 op de 10 Nederlanders vindt dat de superrijken in Nederland meer belasting moeten betalen. Zodat we kunnen investeren in de kansen van anderen en zo de ongelijkheid in ons land aanpakken. Ik hoop dat de nieuwe Tweede Kamer naar hun wensen luistert en snel in beweging komt”, aldus Servaes.

Oxfam Novib roept de nieuwe Tweede Kamer concreet op tot:

• Voer een permanente vermogensbelasting in voor de superrijken. Specifiek roepen we op tot:
  • Een vermogensbelasting van 2% op het vermogen van de top 1% rijksten, vanaf 2,3 miljoen euro.
  • Een vermogensbelasting van 3% op een vermogen van boven de 50 miljoen euro
  • Een vermogensbelasting van 5% op een vermogen van boven de 1 miljard euro 
• Belast inkomen uit vermogen gelijk aan inkomsten uit arbeid. Gebruik de belastinginkomsten om ongelijkheid tegen te gaan en bestaanszekerheid te versterken. Dit kan door de koopkracht te vergroten van mensen die hun inkomen per saldo achteruit hebben zien gaan en direct te investeren in toegankelijke, kwalitatief goede en betaalbare publieke voorzieningen.
• Beperk de macht en invloed van bedrijven op de Nederlandse samenleving. Draai de privatiseringen van essentiële publieke taken en voorzieningen, zoals in de zorg en huisvesting, terug.
• Ondersteun bedrijven waarin niet korte termijn winstbejag en de belangen van aandeelhouders centraal staan maar het publieke belang. Zo kunnen gemeenten via lokale aanbesteding de ontwikkeling van dit soort bedrijven aanjagen. Stimuleer nieuwe bedrijfsmodellen waarin werknemers meer zeggenschap hebben over de koers van het bedrijf en maak internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO) de wettelijke norm.

Noot voor redactie:

Michiel Servaes, directeur Oxfam Novib, is beschikbaar voor interviews en verdere toelichting. Dit geldt ook voor Bram Joanknecht, economisch expert Oxfam Novib. Contact Jules van Os, Oxfam Novib persvoorlichting, 0651573683.

De samenvating, het methodologiedocument en het Oxfam-rapport ‘Inequality Inc.’, met een voorwoord door de Amerikaanse Senator Bernie Sanders, vind je hier.

Dit is de actuele petitie van Oxfam Novib over o.a. belasten van superrijken.

Tien van ‘s werelds grootste bedrijven zijn $ 10,2 biljoen waard, dit is net zoveel als het gezamenlijke bbp van alle landen in Afrika en Latijns-Amerika. Het gaat hier o.m. om Apple, Saudi Arabian Oil Co en Amazon. 10 grootste bedrijven ter wereld. Bron: https://www.forbesindia.com/article/explainers/top-10-largest-companies-world-market-cap/86341/1

Het zal 229 jaar duren voordat het aantal mensen dat onder de armoedegrens van de Wereldbank van 6,85 dollar leeft, tot nul is teruggebracht. Volgens de World Economic Outlook Database van het IMF bedraagt ​​het gecombineerde bbp van de economieën in Afrika in 2023 2.867 miljard dollar, dat van de landen in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied bedraagt 6.517 miljard dollar, in totaal van 9,4 biljoen dollar. Bron: https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/select-country-group

De vijf rijkste mannen ter wereld zijn: Elon Musk, Bernard Arnault en familie, Jeff Bezos, Larry Ellison en Warren Buffet. Hun vermogen is meer dan verdubbeld van $405 miljard naar $869 miljard sinds 2020 – dat is $14 miljoen per uur. LET OP Deze lijst is van eind november 2023: https://www.forbes.com/real-time-billionaires/#5cb280bf3d78

Terwijl uitbetalingen aan aandeelhouders de afgelopen 20 jaar met 500% zijn gestegen, zijn de lonen in dezelfde periode slechts met 50% toegenomen. Bron: https://www.somo.nl/nl/beloning-aandeelhouders-steeg-in-20-jaar-met-500/        

Wat neer komt op meer dan 2 weken ‘onbetaald’ werk. Bron: Oxfam berekeningen gebaseerd op Eurostat, World Bank, OECD data en Janus Henderson Global Dividend Index

De rijkste 1% in Nederland bezit gemiddeld 4,5 miljoen euro en heeft 26% van het totale gezamenlijke vermogen van Nederlandse huishoudens in zijn bezit. 75 % van het aanmerkelijk belang is in handen van de rijkste 1%. Bron: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2022/07/08/ibo-vermogensverdeling-5-juli-2022

Topbestuurders hebben op 7 januari minimumjaarloon al binnen geharkt. Bron: https://www.fnv.nl/nieuwsbericht/algemeen-nieuws/2024/01/topbestuurders-hebben-op-7-januari-minimumjaarloon           

Tegelijkertijd betaalt de rijkste 1% relatief minder belasting dan de rest van Nederland. Deze lagere belastingdruk komt doordat inkomen uit arbeid in Nederland zwaarder wordt belast dan inkomen uit vermogen. Voor de rijkste 1% betekent dit dat zij gemiddeld 20 tot 30 % belasting betalen terwijl de gemiddelde Nederlander uitkomt op circa 40 %. Bron: https://www.taxobservatory.eu/publication/global-tax-evasion-report-2024/

7 op de 10 Nederlanders vindt dat de superrijken in Nederland meer belasting moeten betalen dan de rest van Nederland om zo ongelijkheid in ons land aan te pakken. Bron: Oxfam Novib perceptieonderzoek Q2 2023