Hoog spel met klimaatgeld
In 2017 kon niemand er meer omheen: het weer wordt steeds extremer. Duizenden mensen verloren hun leven door orkanen in het Caraïbisch gebied en schade werd geschat op ruim 100 miljard euro. Meer dan 43 miljoen mensen in Zuid-Azië werden getroffen door overstromingen tijdens de moesson. Miljoenen mensen in Oost-Afrika werden voor het derde jaar op rij getroffen door extreme droogte.
Stormen, overstromingen, droogte. Niets nieuws, maar ze nemen wel in hevigheid toe. Mensen in arme landen betalen de rekening. Gemiddeld lopen ze vijf keer meer kans om huis en haard te moeten verlaten door extreem weer dan mensen in rijke landen. Terwijl ze het minst hebben bijgedragen aan de gevolgen van klimaatverandering.
Lees het onderzoek van Oxfam Novib
Rijke landen dragen meer verantwoordelijkheid
Dit weten we al sinds 1992. In het VN-klimaatverdrag werd toen erkend dat ontwikkelde, rijkere landen een grotere verantwoordelijkheid voor het klimaatprobleem hebben. Ze hebben ook meer capaciteit om er iets aan te doen. Dus werd ook begin jaren '90 al beloofd om ontwikkelingslanden financieel te ondersteunen.
Jaren later, in 2009, werd de belofte concreet gemaakt. Vanaf 2020 zouden ontwikkelde landen gezamenlijk $100 miljard per jaar mobiliseren aan klimaatfinanciering voor ontwikkelingslanden. In aanloop naar 2020 zou de financiering al geleidelijk moeten toenemen. Deze toezegging werd onderdeel van het Klimaatakkoord van Parijs van 2015.
Creatief boekhouden met klimaatfinanciering
Op het eerste oog lijkt het alsof we goed op weg zijn. Het lijkt alsof er in 2015-2016 door de rijkere landen gezamenlijk $48 miljard is uitgegeven. De ontwikkelde landen spelen echter hoog spel met wat ze als klimaatfinanciering meetellen. Helaas is veel te wijten aan creatief boekhouden. Meer dan de helft van het uitgegeven geld is niet klimaatrelevant en/of bestaat uit leningen waarvan de nominale waarde wordt meegeteld.
Zouden we eerlijk rekenen, dan hebben we het over zo'n 16 tot 21 miljard, volgens de inschatting van Oxfam.
Nederland gaat de bijdrage niet redden
Om tot de 100 miljard per jaar te komen in 2020 moeten alle rijkere landen hun fair share betalen. Volgens de Algemene Rekenkamer zou Nederland €1,25 miljard moeten afdragen aan klimaatfinanciering. De Nederlandse klimaatfinanciering is ambitieus, met name wat betreft het inzetten van Nederlandse kennis en expertise, bijvoorbeeld in waterbeheer en landbouw. Maar ondanks (het volgens de coalitiepartijen) 'groenste regeerakkoord ooit', gaat Nederland zijn 'fair share' in 2020 waarschijnlijk niet halen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Oxfam Novib.
Bovendien komt vrijwel alle publieke klimaatfinanciering uit budgetten voor ontwikkelingssamenwerking. In Nederland was dat in de afgelopen jaren een afnemend budget. In plaats van een compensatie voor aangerichte schade, is klimaatfinanciering daardoor een sigaar uit eigen doos, met als gevolg dat andere ontwikkelingsprioriteiten buiten de boot kunnen vallen.
Nieuwe financieringsbronnen nodig
Deze kunnen worden gezocht in de sfeer van de nieuw te nemen klimaatmaatregelen. Denk aan een minimumprijs voor emissierechten, of heffingen op lucht- en zeevaart. Klimaatfinanciering voor ontwikkelingslanden moet een kabinetsbrede verantwoordelijkheid zijn, en moet op de agenda staan van het Klimaatberaad.
Bovendien moet Nederland zich inzetten voor eerlijke rekenregels voor de klimaatfinanciering in het ‘Paris rule book’. En bij de besteding van nieuwe klimaatfondsen moet Nederland prioriteit geven aan adaptatie.
Het is nú tijd voor actie.
