De top 8 vragen over het ongelijkheid-rapport
In ons rapport vertelden we dat het gouden tijden zijn voor de rijken, maar de armen gaan er niets op vooruit.
In Reward Work, Not Wealth kon je lezen dat afgelopen jaar 82% van de groei in rijkdom naar de rijkste 1% ging. Dit soort constateringen roepen altijd vragen en reacties op. Terecht natuurlijk! Deze 8 vragen stelden jullie het meest.
1. Wereldwijd daalt de armoede. Mensen leven langer. Het gaat goed! Maakt het dan uit dat een paar mensen heel erg rijk worden?
Extreme armoede is in de afgelopen 25 jaar enorm gedaald. Dat is fantastisch! Je bent extreem arm als je minder verdient dan 1 dollar 90 per dag. De laatste jaren is het aantal mensen dat van dit schamele bedrag moet rondkomen gehalveerd. Maar dat betekent niet dat het werk gedaan is.
De ongelijkheid is namelijk in dezelfde periode toegenomen en staat nu op een gevaarlijk hoog peil. Dit heeft negatieve sociale, politieke en economische gevolgen. Het belemmert ook de strijd tegen armoede. Ja – heel veel mensen hebben zich de afgelopen jaren ontworsteld aan extreme armoede, vooral in landen zoals China. Maar nog eens 700 miljoen mensen hadden aan armoede kunnen ontsnappen als de ongelijkheid kleiner geworden was.
2. Waarom zou je tegen het vrijemarktkapitalisme zijn? Kijk naar China. Toen China haar economie openstelde is armoede drastisch gedaald.
Dat extreme armoede de laatste jaren zo erg is gedaald, is voor een groot deel aan China te danken. En het klopt dat kapitalisme een rol in dit succesverhaal heeft gespeeld. Maar China heeft zeker niet de extreme versie van het vrijemarktkapitalisme gevolgd.
Helemaal niet zelfs! De overheid houdt strenge controle op de economie. De inkomsten van de rijksten worden belast. Er zijn forse investeringen in publieke diensten zoals gezondheidszorg en onderwijs (de belangrijkste en meest krachtige oplossingen voor het bestrijden van extreme ongelijkheid). Nobelprijswinnaar, de econoom Amartya Sen heeft gewezen op het feit dat dit een van de voornaamste redenen is waarom China beter scoort dan India in het terugdringen van de armoede.
Helaas zien we dat wereldwijd multinationals veel te weinig belasting betalen over miljardenwinsten. Dit kost ontwikkelingslanden maar liefst 100 miljard per jaar. Geld dat zij ook zouden kunnen investeren in gezondheidszorg en onderwijs. Zo zouden ook zij, net als China, extreme armoede kunnen terugdringen.
Lees meer over belastingontwijking
3. Oxfam Novib is een liefdadigheidsinstelling - waarom praten jullie over politiek?
Oxfam Novib is opgericht om armoede te verslaan. Maar armoede heeft meerdere oorzaken en gevolgen. Ongelijkheid is daar één van.
Ongelijkheid wordt vergroot door verkeerde politieke keuzes, waardoor bijvoorbeeld bedrijven belasting kunnen ontwijken, of weg kunnen komen met het betalen van (te) lage lonen. Om dit structureel te veranderen, moeten we samenwerken met overheden, instanties en bedrijven. We kunnen armoede niet verslaan als maar een klein deel van de mensen geniet van de economische groei.
Zo maken we de wereld rechtvaardig
4. Oxfam Novib wijst met de vinger naar grote bedrijven. Zijn jullie bedrijfsonvriendelijk?
Absoluut niet! Het actief ondersteunen en ontwikkelen van bedrijven is juist heel belangrijk om armoede te verslaan. We hebben geweldige partnerschappen met bedrijven en ondernemers wereldwijd, zowel met grote als kleine, binnen en buiten Nederland.
Waar we ons tegen uitspreken is een businessmodel dat winsten maximaliseert door het betalen van hongerlonen. Zoals in veel kledingfabrieken in Vietnam. En we zijn tegen belastingontwijking door grote multinationals, wat ontwikkelingslanden van miljarden berooft. Belastingontwijking is niet alleen toe te schrijven aan multinationals, maar ook aan de overheden die dit mogelijk maken.
Deze rol speelt Nederland in belastingontwijking
5. Vorig jaar vertelden jullie dat 8 mensen evenveel hadden als de armste helft van de wereld. Nu zijn het er 42. Dan wordt de ongelijkheid toch kleiner?
Om de verdeling van het vermogen te berekenen gebruiken we data van Credit Suisse. Zij brengen ieder jaar het Global Wealth Report uit. Het is wereldwijd de beste database als het gaat om vermogen. In de laatste dataset uit 2017 werden cijfers uit Rusland, China en India herzien. Ook werden VN-cijfers over de wereldbevolking aangescherpt.
Vervolgens bleek dat de armste helft van de wereldbevolking iets meer vermogen had, dan we van te voren aannamen. Op basis van deze herziene cijfers hadden vorig jaar niet 8, maar 61 mensen evenveel vermogen als de helft van de wereld. Nu zijn het er 42. De trend van ongelijkheid zet dus voort. Maar het precieze aantal is niet de belangrijkste boodschap.
6. Oxfam Novib spreekt van ongelijkheid, maar jullie betalen je bazen vette salarissen - is dat niet hypocriet?
Al onze uitgaven kun je terugvinden in ons openbare jaarverslag. Die wordt jaarlijks in de zomer gepubliceerd. We vinden het belangrijk om open en transparant te zijn en verwelkomen ook alle reacties. Al deze reacties nemen we mee, bespreken we intern en wegen we af. Ook tegen het niveau van verantwoordelijkheid dat onze directie draagt: ze beheren een miljoenenbudget en dragen zorg over bijna 1500 personeelsleden verspreid over meerdere landen. Waaronder 27 ontwikkelingslanden. Het salaris van onze algemeen directeur, Michiel Servaes, wordt vastgesteld door de Raad van Toezicht conform de norm van Goede Doelen Nederland voor salarissen, waarbij standaard 4% wordt afgetrokken van het voor ons geldende normbedrag (€131.371 – 4% = 126.116). Op basis van deze criteria is Michiel een jaarsalaris toegekend van €118.014,- inclusief 8% vakantiegeld.
Binnen onze organisatie staat gelijkheid hoog in vaandel. Daarom letten we erop dat iedereen op elk niveau een geschikt loon ontvangt, op basis van hun functie, verantwoordelijkheden en ervaring. Jammer genoeg geldt dit niet voor alle organisaties en zeker niet als je kijkt naar lange productieketens. In lange productieketens komt het te vaak voor dat directeuren van multinationals topsalarissen verdienen (overigens een veelvoud van het salaris dat gebruikelijk is in ontwikkelingsorganisaties), gecombineerd met hoge bonussen, maar de mensen onderaan de productieketen ontvangen geen leefbaar loon. Terwijl de multinationals nog steeds miljardenwinsten zouden maken als iedereen een leefbaar loon zou krijgen. Onze prioriteit heeft het daarom om van bedrijven te eisen dat zij zorgen voor fatsoenlijke werkomstandigheden en leefbare lonen. Als dat goed geregeld is, mag een directeur best goed verdienen.
7. Miljardairs staan vaak aan het hoofd van bedrijven die enorm veel werkgelegenheid creëren. Als ze meer verdienen is dit toch alleen maar goed voor de economische groei?
Op dit moment geniet vooral een kleine groep van de economische groei. Afgelopen jaar ging 82% van de gecreëerde rijkdom naar de rijkste 1%. De mensen die onderaan de ladder stonden, gingen er amper op vooruit. Natuurlijk is economische groei goed; maar die wordt niet aangejaagd door de acties van een paar ondernemers.
Het is gebaseerd op het werk van miljoenen die produceren, verbouwen en kopen. Iedereen heeft het recht om van de voordelen van die groei te profiteren.
8. Waarom is vechten tegen belastingontwijking het belangrijkste wapen tegen ongelijkheid?
Velen van jullie vroegen zich af waarom wij pleiten voor een eerlijker belastingstelsel als de belangrijkste oplossing om extreme ongelijkheid te bestrijden. Een eerlijker belastingstelsel gaat over alle soorten belasting. Bijvoorbeeld de btw over je eten en drinken, maar ook de inkomstenbelasting: armen betalen vaak hetzelfde percentage aan belasting over hun inkomen als de rijken, en in sommige landen zelfs méér. Maar als juist de rijken meer belasting betalen dan de armen, vermindert dit de ongelijkheid.
Ook bedrijven hebben een aandeel in de extreme ongelijkheid. Vaak betalen zij niet hun rechtvaardige deel aan belastingen in het land waar zij hun winsten maken. Zouden ze dat wél doen, dan hebben ontwikkelingslanden meer inkomsten. En die kunnen ze maar al te goed gebruiken om het onderwijs en de gezondheidszorg te verbeteren. Daar profiteren vooral veel vrouwen en meisjes van. Voor hun is toegang tot goed onderwijs en goede gezondheidszorg noodzakelijk om uit de armoede te kunnen komen. Het Nederlandse belastingstelsel maakt belastingontwijking door grote bedrijven mogelijk en Oxfam Novib vindt dat daaraan onmiddellijk een einde aan moet komen. Daarom roepen wij op tot actie.
