3 fabels over Ter Apel (hint: er is géén asielcrisis)

• 15 juli 2024

Foto: Kees van de Veen / ANP

Het lijkt een trieste (zomer)traditie te worden in ons land: een overvol Ter Apel. We kennen allemaal de beelden van gevluchte mensen die op het gras moesten slapen, in de regen. Is dit onvermijdelijk, omdat er simpelweg te veel mensen naar Nederland komen? Toch niet. Drie fabels over Ter Apel ontkracht.

Fabel 1: Het valt wel mee in Ter Apel

Een paar nachtjes in de buitenlucht of op een stoel in een wachtkamer slapen, is dat nu zo erg? Tsja. Ieder jaar gaan duizenden Nederlanders inderdaad voor hun lol kamperen. Maar we voelen allemaal wel aan dat de situaties niet vergelijkbaar zijn. De meeste mensen in Ter Apel hebben er al een lange, gevaarlijke reis op zitten. Over land of over zee, in gammele bootjes. Vluchtend voor oorlog, honger of natuurrampen. Dan bereik je eindelijk het veilige Nederland… en moet je op in een wachtkamer slapen, zonder enige privacy. Of zelfs buiten in de regen.   Het is schandalig dat dit gebeurt in een welvarend land als Nederland. Want ieder mens heeft recht op de meest basale dingen: een bed, hygiënische voorzieningen en voedsel.

Fabel 2: Er is een asielcrisis in Nederland

Een overvol Ter Apel kan de indruk wekken dat er gigantisch veel mensen asiel aanvragen in Nederland. Sommige politici versterken dit beeld graag.  Terwijl dit niet waar is, want het aantal nieuwkomers in Nederland is al jaren redelijk stabiel. In totaal vangen we maar 0,6% van alle asielzoekers wereldwijd op. In de praktijk vluchten de meeste mensen naar veiligere regio's in eigen land of een buurland. Zo vangen Libanon en Turkije verreweg de meeste Syrische vluchtelingen op en vluchten de meeste Sudanezen naar buurlanden Tsjaad of Zuid-Sudan. Bij de Zuid-Sudanese grensplaats Renk (waar Oxfam Novib ook een kamp heeft) zijn in één jaar tijd ruim 500.000 mensen de grens over gestoken, op zoek naar veiligheid. Ter illustratie: het jaarlijkse aantal asielaanvragen in Nederland bedraagt ongeveer 40.000.

Er komen dus niet meer mensen naar Nederland. Hoe kan het dan dat Ter Apel bijna permanent overvol zit? Dat komt door bezuinigingen. Twintig jaar terug waren er drie aanmeldcentra, verspreid door het land. Nu moeten alle mensen naar één plek. Logisch dat dit leidt tot opstoppingen. Zeker omdat er ook nog eens op personeel is bezuinigd, waardoor de procedures extra lang duren om te beoordelen of iemand wel of niet een verblijfstatus krijgt. Hierdoor is er ook weinig doorstroom in de asielzoekercentra. Kijkend naar de cijfers is er dus helemaal geen asielcrisis in Nederland. Maar er is wél een opvangcrisis. En daar moet snel een oplossing voor komen.

Fabel 3: De opvangcrisis is onoplosbaar

De situatie bij Ter Apel lijkt misschien hopeloos of onvermijdelijk. Maar in feite is de oplossing heel simpel. Als elke gemeente in Nederland 100 asielzoekers huisvest, zijn we er al. Dat is namelijk goed voor 35.000 opvangplekken en dat is meer dan genoeg. We kunnen vandaag al beginnen!

Dit is ook precies de oplossing die staat in de Spreidingswet, die begin dit jaar werd aangenomen. Door asielzoekers te verspreiden over het hele land neemt de druk op Ter Apel af en hoeft de ene gemeente niet veel meer asielzoekers op te vangen dan de andere. Helaas heeft het nieuwe kabinet aangekondigd deze maatregel te willen terugdraaien. Niet slim, want zonder de Spreidingswet lijkt een overvol Ter Apel inderdaad onvermijdelijk.

Conclusie: er is een opvangcrisis, en de Spreidingswet kan die oplossen

Framing is belangrijk. Ten onrechte wordt in de politiek of media vaak gesproken over een asielcrisis. Geen wonder dat veel mensen dit sentiment (on)bewust overnemen. Maar als je naar de cijfers kijkt, is er dus helemaal geen asielcrisis. Wel is er een opvangcrisis. Eentje die vrij eenvoudig kan worden opgelost, namelijk met de Spreidingswet. Dus, politiek: start daar vandaag nog mee. Zodat we deze zomer niet opnieuw beelden hoeven te zien van buiten slapende mensen. Want dat willen we toch niet in ons mooie land?